lichtarski (142)

284 6. Podejfcae dynamiczne do zarządzania przedsiębiorstwem

(obniżenie kosztów produkcji, a co za tym idzie — poprawa wyników finansowych). Nie bez znaczenia była też możliwość wyeliminowania z rynku konkurentów nie gwarantujących zleceniodawcy odpowiednich, przez niego wymaganych, parametrów jakościowych produktu.

W latach siedemdziesiątych współpraca przedsiębiorstw oparta na wspólnej dbałości o jakość produktu finalnego zaczyna nabierać charakteru działań systemowych. Pierwsze systemy zapewniania jakości pojawiły się przede wszystkim w przemyśle nuklearnym, ale też i w przemyśle farmaceutycznym, w produkcji sprzętu medycznego, w przemyśle motoryzacyjnym i elektronicznym. Globali-zujący się rynek międzynarodowy (EWG, EPTA), na którym dostawcy realizowali zamówienia różnych zleceniodawców (przy czym każdy ze zleceniodawców miał własny pogląd i własne wymagania względem jakości), wymusił podjęcie działań prowadzących do ujednolicenia pojęć, kryteriów, parametrów, technik i reguł tworzących spójne, jednorodne systemy zapewniania jakości Przedsiębiorstwa zaczynają wykorzystywać międzynarodowe normy, certyfikaty i auditing jakości oraz opracowywać księgi jakości, które począwszy od drugiej połowy lat osiemdziesiątych są uznawane przez wszystkie państwa uprzemysłowione na święcie.

6.5.3. Charakterystyka podstawowych norm międzynarodowych

W latach osiemdziesiątych Komitet Techniczny ISO TC 176, wchodzący w skład Międzynarodowej Organizacji Normalizacyjnej (International Organization for Standarizution), rozpoczął prace nad opracowaniem terminologii dotyczącej charakterystyk jakościowych. Po merytorycznych konsultacjach ekspertów z wysoko uprzemysłowionych krajów w marcu 1987 r. opracowano i przyjęto:

-    międzynarodową normę ISO 8402 Terminologia jakości,

—    międzynarodowe normy ISO serii 9000 — 9004 Zarządzanie jakością, systemy zapewniania Jakości.

W listopadzie 1987 roku seria norm ISO 9000 - 9004 została zaakceptowana i włączona przez Biuro Techniczne Europejskiego Komitetu Normalizacji (CEN) do norm europejskich serii EN 29000 - 29004¹‘. Normy te przyjęły również USA i Kanada, a od 1991 roku - Japonia. W roku 1993 Polska przyjęła powyższe standardy do krajowego systemu normalizacji jako serię PN-EN 28402 i 29000 - 29004. Obecnie jest w przygotowaniu projekt międzynarodowej normy ISO 14000 System zarządzania ochroną środowiska.

Istotą stosowania norm jest zapewnienie wysokiej, powtarzalnej, a w miarę

** Poszczególne kraje członkowskie EWO ł EFTA: Niemcy, Austria. Belgia, Dania, Hiszpania, Finlandia, Francja, Grecja, Irlandia, Włochy. Norwegia, Holandia. Portugalia. Wielka Brytania, Szwecja i Szwajcaria - zobowiązały się w 1987 roku do przestrzegania tych norm.

potrzeby doskonalonej jakości produktu i usługi na każdym etapie wytwarzania Międzynarodowe normy ISO to:

•    ISO 8402 — definiuje m.in. takie pojęcia, jak: jakość, system jakości, zapewnienie jakości, polityka jakości, zarządzanie jakością, sterowanie jakością, kontrola jakości, niezgodność, wada, auditing jakości Ujednolicenie (spisanie w formie dokumentu) prowadzące do jednoznaczności tych pojęć ma fundamentalne znaczenie jako punkt wyjścia do opracowania norm ISO serii 9000 - 9004 oraz przy zawieraniu umów, zwłaszcza międzynarodowych. Należy bowiem pamiętać, że strony umowy mogą wywodzić się z różnych środowisk o niespójnych systemach wartości, innej tradycji i kulturze oraz poziomie techniki i technologii.

•    ISO 9000 — poza wyjaśnianiem różnic i wzajemnych zależności między podstawowymi pojęciami dotyczącymi jakości - podaje wytyczne i kryteria wyboru norm międzynarodowych w celu zapewnienia jakości w kontaktach z kontrahentem (normy ISO 9001, 9002, 9003) oraz zarządzania jakością wewnątrz organizacji (ISO 9004). Modelowy charakter powiązań między normami ISO przedstawia rys. 34.

Rys. 34. Schemat wzajemnych powiątut między normami ISO 9000/1/2/J/4

• ISO 9001 - jeden z modeli wprowadzania jakości do faz: projektowania, konstruowania, wytwarzania, instalowania oraz obsługi (serwisu) produktu. Rozwiązania zawarte w treści normy mają na celu eliminację wad na wszystkich etapach powstawania i „żyda" wyrobu, aż do jego likwidacji włącznie. Wprowa-

i