5466967386

Drugi próbny egzamin w drugiej klasie gimnazjum Język polski Karty pracy

Zadanie 1.

Wyraz	Dawniej	Obecnie
pociąg	‘pojazd ciągnięty przez konie’	‘pojazd poruszany siłą pary lub elektryczności’
piwnica	‘miejsce, gdzie przechowuje się piwo’	‘podziemne pomieszczenie znajdujące się najczęściej pod budynkiem’
brak	‘wybór, to, co zostało wybrane’	‘coś, co jest wyeliminowane, odrzucone’
złodziej	‘złoczyńca’	‘ten, kto kradnie’
bydło	‘byt, stan dobrobyt’	‘krowy, cielęta’; ‘rogate zwierzęta domowe’
zboże	‘bogactwo, majątek, zbiory’	‘rodzaj rośliny uprawnej’
paragon	nazwa niemieckiej firmy papierniczej produkującej bloczki kasowe (od nazwiska właściciela)	‘kwit z bloczka kasowego, stanowiący dowód zapłaty za kupiony towar’
wakacje	‘zwolnienie od czegoś, oswobodzenie’, ‘urlop, odprawa’	‘okres wolny od zajęć szkolnych, ferie’

Uzupełnij informacje, wpisując po 2 przykłady wyrazów z powyższej tabeli.

•    Zmiany znaczeniowe wyrazów mogą polegać na ograniczeniu znaczenia wyrazu, czyli zawężeniu jego treści. Przykładem wyrazu, który zawęził swoje znaczenie, jest wyraz żyto, który w języku staropolskim (do ok. XV - XVI w.) znaczył ‘podstawa życia, płody służące do utrzymania życia’. W okresie średniopolskim (do połowy XVIII w.) wyraz żyto znaczył ‘rośliny zbożowe w ogóle’, a więc jego znaczenie ograniczyło się do niektórych tylko produktów stanowiących ‘podstawę życia’. Obecnie znaczenie zawęziło się jeszcze i dzisiaj żyto to ‘gatunek zboża’.

Wyrazy, których znaczenie uległo zawężeniu, to np.:

•    Inny typ zmiany znaczeniowej to rozszerzenie znaczenia. Przykładem wyrazu, który poszerzył swoje znaczenie jest wyraz sklep, który w języku staropolskim znaczył ‘miejsce, gdzie jest sklepienie’. W XVIII wieku znaczenie rzeczownika sklep poszerzyło się i do dzisiaj wyraz ten znaczy ‘lokal, pomieszczenie, w którym sprzedaje się towary’.

Wyrazy, których znaczenie uległo rozszerzeniu, to np.:

•    Zmiany znaczeniowe mogą polegać także na przeniesieniu znaczenia, np. wyraz bezcenny, który przed XVIII wiekiem znaczył ‘bez wartości, nic nie wart’, dziś znaczy ‘drogocenny, kosztowny’.

Wyrazy, których znaczenie uległo przeniesieniu, to np.:

16 Sprawdź Swoją Szkołę - 2010/2011