5555241193

Resocjalizacja skakanych — zarys problematy ki 127

na kierunek rozwoju prawa karnego. Wynikiem funkcjonowania tego modelu może być np. wprowadzenie instytucji mediacji i pojednania sprawcy z ofiarą, poszerzenie uprawnień pokrzywdzonego w procesie karnym, dopuszczenie orzekania obowiązku naprawienia szkody, jako środka penalnego¹.

Reasumując, kary kryminalne to najostrzejsze sankcje, które sąprzewidziane za naruszenie dóbr chronionych przez prawo. Treścią.kary jest pozbawienie lub umniejszenie dóbr osobistych skazanego, takich jak wolność, prawa obywatelskie, własność, a także życie. Dlatego też podstawą stosowania kary jest ustalenie winy i przypisanie jej sprawcy przestępstwa w określonym przez prawo trybie².

Kara pozbawienia wolności jest najstarszym środkiem reakcji na przestępstwa, stosowanym już w czasach starożytności. W owym okresie podstawową funkcją kary była odpłata i zemsta najbliższych oraz społeczeństwa za popełnione zbrodnie. Pod koniec XVIII wieku i z początkiem wieku XIX doszło do zmiany spojrzenia na istotę kary. Z czasem zanikał drastyczny ceremoniał kar}', który schodził ze sceny społecznej wraz ze sztuką zadawania cierpień fizycznych. Karanie zbrodniarzy od tej pory odbywało się poza granicami miast lub za murami więzień. Człowiek pozbawiony prawa do wolności i decydowania o swoim losie był zamykany na wiele lat w miejscu całkowitego odosobnienia, stając się fizycznie więźniem wobec społeczeństwa i duchowo wobec własnego ciała. Przez kolejne dwa stulecia kara zmienia swoje oblicze, a następne pokolenia nadały jej nowy humanitarny charakter³.

Obecnie wykonywanie kary pozbawienia wolności ma na celu wzbudzenie w skazanym woli współdziałania w kształtowaniu jego społecznie pożądanych postaw—poczucia odpowiedzialności, przestrzegania porządku prawnego, a co najważniejsze powstrzymania się od powrotu do przestępstwa⁴.

Cele wykonywania kary pozbawienia wolności to:

■    umożliwienie skazanym powrotu do społeczeństwa i prawidłowe w nim funkc j onowanie,

■    przeciwdziałanie powrotowi do przestępstwa oraz

■    ochrona społeczeństwa przed przestępczością.

Najczęściej wymienianą funkcją kary pozbawienia wolności jest funkcja poprawcza, zwana wychowawczą, reedukacyjną lub resocjalizacyjną. Z funkcją tą łączy się przekonanie, że człowieka można zawsze zmienić na lepsze, jeśli tylko zajdzie taka potrzeba⁵. Problematyka resocjalizacji stanowi przedmiot analiz pedagogiki resocjalizacyjnej. Jest to „nauka o charakterze interdyscyplinarnym,

1

Art. 53 i 54 § 1 Kodeksu karnego z dnia 6 czerwca 19971 (Dz.U. Nr 88, poz. 553).

2

* A. Marek, Prawo karne w pytaniach i odpowiedziach, Wyd. „Dom Organizatora”, Toruń 1999, s. 196.

3

   M. Foucault, Nadzorowali karać. Narodziny wiezienia. Warszawa 1998, s. 10-31.

4

   M. Kuć, Prawnepodstany resocjalizacji, Wyd. CH. Beck, Warszawa 2011, s. 75.

5

¹⁵ M. Gosek, Kara kryminalna i kara pobawienia wolności, [w:] B. Urban, |. Stanik (red.). Resocjalizacja, 1.1, Wyd. PWN, Warszawa 2008, s. 323.