5600235806

Joanna Biedacha - Ryzyko ubezpieczeniowe

Potocznie hazard jest utożsamiany z sytuacją, w której ryzyko jest podejmowane w celu osiągnięcia korzyści majątkowych. W ubezpieczeniowej teorii ryzyka natomiast przez hazard rozumie się zespół uwarunkowań i okoliczności wpływających bezpośrednio na akt realizacji niebezpieczeństwa a więc determinujących prawdopodobieństwo zajścia i rozmiar szkody.¹ Wyróżnia się trzy podstawowe kategorie hazardu:

•    Hazard fizyczny (physical hazard)

•    Hazard moralny (morał hazard)

•    Hazard duchowy bądź motywacyjny (morale hazard)

Hazard fizyczny {physical hazard) ma charakter pozapodmiotowy i jest to zespół warunków zewnętrznych lub cechy fizyczne (stan, własności, okoliczności), które mają bezpośredni wpływ na szansę realizacji danego ryzyka, a w szczególności wpływają na wzrost obiektywnego prawdopodobieństwa nastąpienia wypadku ubezpieczeniowego (straty) lub prawdopodobny rozmiar szkody; np. w kontekście ryzyka pożaru do tych okoliczności zaliczymy takie elementy, jak: typ budowli, jej konstrukcję, lokalizację, przeznaczenie, sposób wykorzystania oraz stan i rodzaj zabezpieczeń przeciwpożarowych.

Hazard moralny {morał hazard) odnosi się do warunków i atrybutów podmiotowych danej osoby (ubezpieczonego) i wynika z nieuczciwości i innych defektów charakteru jednostki wyrażających się w negatywnych tendencjach charakterologicznych bądź osobowościowych. Chodzi głównie o skłonności do defraudacji czy do zawierania umów ubezpieczenia tylko w celu wyłudzenia odszkodowania; np. ubezpieczony podpala swój dom, aby uzyskać odszkodowanie od zakładu ubezpieczeń.

Hazard motywacyjny lub duchowy {morale hazard) z kolei to indywidualna reakcja ubezpieczającego się, wywołana świadomością istnienia ochrony ubezpieczeniowej. Polega na obniżeniu jego staranności, niedbalstwie a także przyjmuje formę beztroskiej obojętności względem szkód objętych ubezpieczeniem. Chodzi zatem nie o pewne wrodzone defekty charakteru - jak przy hazardzie moralnym, - lecz o wtórne postawy motywacyjne, wywołane faktem istnienia ubezpieczenia; np. ubezpieczony nie dba o to czy dom spłonie, czy nie.

1.3 Definicje ryzyka

W ubezpieczeniach ryzyko rozumiane jest wieloaspektowo i nie ma jednolitego poglądu, co do koncepcji ryzyka. Cechami wspólnymi prezentowanych ujęć są zazwyczaj nieokreśloność rezultatu oraz alternatywna możliwość wystąpienia szkody. W literaturze ubezpieczeniowej najczęściej termin „ryzyko” określa się jako:

• Szansę nastąpienia straty (a właściwie straty bądź zysku, czyli możliwość zaistnienia pewnych wypadków mogących doprowadzić do powstania zysku bądź straty. Nie możemy przy tym określić czy te wypadki (i w którą stronę) zajdą. Dobrym

-3 -

1

Można w tym miejscu zauważyć, że niebezpieczeństwo i hazard często są trudne do rozróżnienia w prakty ce ubezpieczeniowej. Na przykład choroba może być uznana za niebezpieczeństwo dla ryzyka śmierci, ponieważ stwarza zagrożenie śmierci, ale jednocześnie zachorowanie może zwiększyć możliwość zgonu, więc chorobę można także uznać za hazard.