5755073887

Większość zapotrzebowania energetycznego organizmu przy racjonalnej diecie pokrywają węglowodany (72%), następnie tłuszcze (15%) i białka (13%) (KORADECKA i in. 1997). Energia w nich zawarta jest to energia promieniowania słonecznego, zatrzymana i związana przez rośliny zielone w procesie fotosyntezy i ewentualnie wtórnie przekształcona przez organizmy zwierzęce (Sylwanowicz i in. 1985).

Tabela 1.2

Ciepło wytwarzane przez organizm ludzki w wyniku przemiany metabolicznej

Lp.	Rodzaj aktywności fizycznej	Ilość ciepła (W)
1.	Sen	93
2.	Odpoczynek na siedząco	116
3.	Swobodna pozycja stojąca	152
4.	Praca umiarkowana	233
5.	Marsz z prędkością 5 km-h’^1	303
6.	Przeciętna praca murarza, stolarza	350
7.	Praca ciężka	466
8.	Bardzo ciężki wysiłek fizyczny	675

Źródłem energii dla żywego organizmu są pokarmy, w których powinny być wszystkie niezbędne składniki. W produktach spożywczych występuje pięć grup składników odżywczych niezbędnych dla zdrowia i życia.

Białka

Stanowią one materiał do budowy, utrzymania i odnowy tkanek.

Zapotrzebowanie dzienne wynosi:

•    50 g - kobiety,

•    75-90 g - mężczyźni.

Dobrymi źródłami białek są: jaja, drób, ryby, przetwory sojowe, biały ser i mleko. Węglowodany

•    cukry występujące w sposób naturalny w niektórych produktach spożywczych to na przykład fruktoza w owocach i laktoza w mleku,

•    skrobia jest białą substancją pozbawioną smaku, występującą w wielu surowcach roślinnych, jak zboża, ziemniaki, fasola, groch i w przetworach, takich jak makaron, chleb i wszelkiego rodzaju ciasta. Spożycie skrobi wywołuje uczucie sytości, gdyż pozostaje ona dłużej w przewodzie pokarmowym niż cukier;

•    włókno jest węglowodanem niestrawnym, którego organizm ludzki nie może wchłonąć. Przechodzi ono po prostu przez przewód pokarmowy, ułatwiając jego pracę i obniżając ryzyko zaparć oraz innych schorzeń.

Tłuszcze i oleje

Tłuszcze nasycone znajdują się w produktach mleczarskich, mięsnych, twardych tłuszczach zwierzęcych oraz oleju kokosowym. Są przyczyną nagromadzenia się cholesterolu we krwi, który powoduje zwężenie naczyń krwionośnych i może prowadzić do zawałów.

Tłuszcze nienasycone znajdują się w oliwie, orzechach i nasionach (roślin oleistych). Ich spożycie jest korzystniejsze dla organizmu niż tłuszczów nasyconych.

Witaminy

Ich obecność umożliwia przetwarzanie składników pokarmowych. Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach (A, D, E, i K) są magazynowane w wątrobie i tkance tłuszczowej, a witaminy