5600235339

który jest wierzycielem. Treścią relacji prawnej jest tutaj obowiązek jednej strony zwrotu uzyskanej korzyści i odpowiadające mu uprawnienie drugiej strony do domagania się zwrotu.

Obowiązek zwrotu korzyści obejmuje nie tylko korzyść bezpośrednio uzyskaną, lecz także wszystko co w razie jej zbycia, utraty lub uszkodzenia zostało uzyskane w zamian korzyści albo jako naprawienie szkody. Co więcej, obowiązek zwrotu przechodzi na dalszą osobę, jeżeli ten kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść rozporządził nią bezpłatnie na rzecz osoby trzeciej.

Wygaśnięcie obowiązku zwrotu korzyści dopuszcza kodeks tylko w przypadku, gdy ten kto korzyść uzyskał, zużył ją lub utracił w taki sposób, że nie jest już wzbogacony. Z tym dalszym zastrzeżeniem, że nie dotyczy to przypadku gdy wyzbywając się korzyści lub zużywając ją powinien był liczyć się z obowiązkiem zwrotu.

Szczególnym przypadkiem bezpodstawnego wzbogacenia jest nienależne świadczenie. Zgodnie z art. 410 § 2 k.c. świadczenie jest nienależne jeżeli ten kto świadczył, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia.

Tytułem wyjątku kodeks wyklucza obowiązek zwrotu świadczenia nienależnego w przypadkach enumeratywnie wskazanych w art. 411. I tak obowiązek zwrotu świadczenia nienależnego nie powstaje jeżeli:

a.    spełniający świadczenie wiedział, że nie był do świadczenia zobowiązany, chyba że spełnienie świadczenia nastąpiło z zastrzeżeniem zwrotu albo w celu uniknięcia przymusu lub w wykonaniu nieważnej czynności prawnej,

b.    spełnienie świadczenia czyni zadość zasadom współżycia społecznego,

c.    świadczenie zostało spełnione w celu zadośćuczynienia przedawnionemu roszczeniu,

d.    świadczenie zostało spełnione zanim wierzytelność stała się wymagalna.

3. Czyny niedozwolone

Kolejnym źródłem powstania zobowiązań są czyny niedozwolone, zw. także deliktami. Podstawową regulację z zakresu zobowiązań zawiera art. 415 k.c., który brzmi - kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia. Zdarzeniem powodującym powstanie zobowiązania jest tu wyrządzenie szkody. To zdarzenie rodzi więź obligacyjną (obligacyjny stosunek prawny), której podmiotami są ten kto szkodę wyrządził jako dłużnik oraz ten komu została wyrządzona szkoda jako wierzyciel. Treścią stosunku jest obowiązek naprawiania szkody i odpowiadające mu uprawnienie wierzyciela do domagania się jej naprawienia.