5973829415

BIELSCY PROTESTANCI - OBYWATELE CZY KONSUMENCI? - CD.

Artes liberales

najsilniejszą i najlepiej zorganizowaną w mieście. Do nich należał w zdecydowanej mierze przemysł, to oni stanowili trzon inteligencji miejskiej. Sytuacja uległa diametralnej zmianie wraz z rozpoczęciem polonizacji miasta, co było jednym z powodów, dla których liczne grupy Niemców opuściły miasto. Ci jednak, którzy pozostali, zaczęli reorganizację życia, by dopasować się do nowej rzeczywistości. Tworzyli liczne kursy dla dorosłych, zakładali chóry, orkiestry i różnego rodzaju zrzeszenia, po to by zachować przynajmniej częściowo odrębne właściwości swej wspólnoty.

Na początku wojny do Bielska-Białej wróciło wielu Niemców, przez co liczba protestantów gwałtownie wzrosła, ale zaraz po wyzwoleniu zostali zmuszeni do emigracji. Nastał czas kolejnej okupacji, tym razem sowieckiej. Rozpoczął się proces przesiedleń, wysiedleń i inwigilacji. Protestanci, podobnie jak i katolicy, szukali wtedy pomocy i otuchy w Kościele. Jakkolwiek nie patrząc, kościół w i organizacje kościelne pomogły przetrwać ten ciężki okres, zarówno wspierając opozycję, jak i organizując akcje charytatywne oraz ułatwiając kontakty z zagranicą.

Bielsko w tym okresie było jednym z głównych centrów rozbudowy przemysłu, przez co stało się miejscem docelowym migracji wielu tysięcy ludzi. Wpłynęło to na głębokie zmiany w strukturze ludności miasta. Stało się ono niemal w pełni spolszczone. Większość ludności napływowej wywodziła się ze wsi oraz z małych miasteczek całego kraju, a także z ziem utraconych (kresy wschodnie). To również odbiło się na strukturze wyznaniowej - zaczęli dominować katolicy.

Okres PRL zmienił strukturę mieszkańców nie tylko pod względem demograficznym, ale przede wszystkim mentalnym. Zmianie uległo podejście do obywatelskości, wzrosła nieufność w stosunku do władz, niechęć do pracy i autorytetów. Przedwojenne Bielsko było siedzibą wielu małych prywatnych przedsiębiorców i bogatych fabrykantów, których majątki zostały skonfiskowane i w wielu przypadkach przepadły na zawsze. Po wojnie stało się miastem robotni-

3. Protestancka ludność miasta obecnie

Obecnie w Bielsku-Białej mieszczą się trzy parafie protestanckie należące do diecezji cieszyńskiej: bielska, bialska, oraz starobielska. Przynależy do nich około trzech tysięcy wiernych, jest to zaledwie 1,7% ludności Bielska-Białej. W porównaniu z przeszłością jest ich bardzo mało, za to nadal są dobrze zorganizowani, co nie powinno być dla nikogo zaskoczeniem, patrząc przez pryzmat historii. Bielsko jako jedyne miasto w Polsce posiada pomnik Marcina Lutra oraz wybudowany w 1991 roku ośrodek wydawniczo-drukarski .Augustana", co jest dużym osiągnięciem jak na tak niewielką liczbę wiernych. Sporym osiągnięciem jest też organizowanie akcji samopomocowych, wspieranie biedniejszych parafian, a także coroczne spotkania młodzieży w Dzięgielowie (miejscowość między Bielskiem a Cieszynem).

Jednak obywatelskość to nie tylko samopomoc w obrębie własnej wspólnoty.

Być obywatelem, jak pisze Robert Putnam, oznacza „przede wszystkim aktywne uczestniczenie w sprawach publicznych (...) zainteresowanie się sprawami publiczny-

i poświęcanie się sprawom publicznym są głównymi oznakami obywatelskiej cnoty".³

Dlatego w dalszej części pracy postaram się przybliżyć publiczne działanie protestantów, zarówno na gruncie lokalnym, jak i państwowym, a także porównam ich postawy z resztą bielskiego społeczeństwa, by przekonać się czy owy duch protestantyzmu nadal istnieje i czy wpływa w sposób znaczący na ich postawy.

4. Protestanci jako obywatele

Jedną z podstaw demokracji i obywatelskości jest udział w sprawach ważnych dla państwa. Podstawowym wskaźnikiem jest udział w wyborach samorządowych i parlamentarnych, a także różnego rodzaju referendach, co zdecydowanie przekłada się na zainteresowanie sprawami regionu i kraju.

Wykres 1    Wykres 2

PROTESTANCI    OGÓŁ MIESZKAŃCÓW

Źródło: badania własne KNS ATH Jak widać na wykresie 1, aż 65% protestantów brało udzia w wyborach samorządowych w 2002 roku. Odsetek ten jes znacznie wyższy niż w przypadku ogółu biorących udzia w tych wyborach Polaków. Jednak ich frekwencja jest porównywalna z frekwencją ogółu mieszkańców miasta, odbiega w niewielkim stopniu od średniej bielskiej. Wykres 3 Wykres 4 PROTESTANCI OGÓŁ MIESZKAŃCÓW

Źródło: badania własne KNS ATH

W przypadku wyborów parlamentarnych z 2005 roku różnice są znacznie bardziej widoczne. Okazało się, że protestanci wykazali się wyższą frekwencją (86%) niż ogół mieszkańców Bielska-Białej (79%). Wyniki te są o tyle interesujące, że ankietowani uważają, że największe wpływy na decyzje i wydarzenia w mieście ma prezydent miasta (30%), oraz władze w Katowicach (29%), a nie władze w Warszawie (1 %).

Możliwe, że efekt ten jest wywołany znacznie większym nagłośnieniem kampanii parlamentarnej oraz bardzo, a nawet można rzec typowo marketingowym sposobem jej prowadzenia.

W Polsce znacznie większym powodzeniem niż wybory parlamentarne i samorządowe cieszą się wybory prezydenckie. W przypadku ogółu mieszkańców Bielska odsetek biorących udział w tych wyborach nie różni się specjalnie od odsetka mieszkańców, którzy deklarowali swój udział w wyborach parlamentarnych. Aż 78% respondentów twierdziło, że brało udział w wyborach prezydenckich w 2000 roku. Odsetek ten był jeszcze wyższy wśród bielskich protestantów (84%). Warto pod-