614372723

Obiektywne studium tego zagadnienia, mogłoby przyczynić się do lepszego naświetlenia złożoności zjawiska, jakim jest mający obecnie miejsce, spór (także ideologiczny i polityczny) o sposoby zarządzania i przyszłość polskich lasów. Rozważania związane z poziomem krajowym umożliwiają zajęcie się także drugim członem epitetu „dobro narodowe”, a mianowicie powiązaniem przestrzeni leśnej z dyskursem narodowym, tym jak las staje się wartością symboliczną w kontekście państwa czy nawet państwowości. Można w tym miejscu nawiązać do tytułu tego panelu - co doprowadziło do tego, że las zaczął być wartościowany i opisywany w kategoriach „dziedzictwa narodowego”. Jakie przymioty tej przestrzeni mogły to ułatwić czy spowodować? Odpowiedź na pewno nie jest prosta i jednoznaczna. Jednak prześledzenie procesu nazywania tej przestrzeni za pomocą takich kategorii (lub inaczej można by powiedzieć, stwarzania figury lasu będącego dziedzictwem narodowym) oraz sposobu „promowania” takiego nazewnictwa wskazuje m. in. na kluczową rolę leśników w tworzeniu dyskursu o polskiej przestrzeni leśnej.

Drugi poziom wiąże się z lokalnymi różnicami w postrzeganiu i używaniu przestrzeni. W moim odczuciu, chociaż także przekazywany na drodze enkulturacji, ma on już bardziej praktyczny wymiar, niż poziom narodowy, wiąże się bowiem często z konkretnymi, codziennymi czynnościami, których nauka jest uświadamiana w większym stopniu (na przykład praca, sposób utrzymania, porównaj: Ruotsala 2004) niż internalizacja wzorców i idei z poziomu makro (jak może być rozpatrywany poziom krajowy). Przestrzeń, jej postrzeganie i waloryzowanie, zaczyna tutaj coraz bardziej łączyć się z doświadczeniem. Tak, więc las nie będzie definiowany w ten sam sposób przez mieszkańców, na przykład Borów Tucholskich i Kaszub, gdyż obie grupy użytkują (i użytkowały) go w inny sposób, a tym samym przekazywany jest inny wzorzec informacji na jego temat. Wytwarzana jest też przy tym inna lokalna wiedza go dotycząca (odnosi się to w równym stopniu do kultur tradycyjnych jak i współczesnych - przykładem może być wykorzystanie lasu w turystyce i mechanizmach promocyjnych). Owa lokalność wiąże się dla mnie nie tylko z konkretnymi regionami, lecz może wypływać także z nieetnograficznych cech miejsca, do lokalności przestrzeni nie jest potrzebna grupa etnograficzna czy etniczna, a czynnik różnicujący za każdym razem może przybierać inny charakter: geograficzny, topograficzny, historyczny, itp.

Oczywiście lokalne różnice nie zawsze muszą być wyraźne i nie muszą odgrywać kluczowej roli w percepcji przestrzeni (dominować może poziom narodowy lub diadyczny, w końcu także indywidualny). Jednak w przypadku przestrzeni leśnej, okazuje się on użyteczny. Przykładów dostarczają moje badania przeprowadzone w Borach Tucholskich. Wynika z nich, że las zdeterminował charakterystykę regionu, lub wręcz nawet umożliwił jego

10