614373579

Maciej Szmit

3.2 Określenie zakresu i przedmiotu opinii

Z punktu widzenia biegłego najważniejszą częścią postanowienia jest określenie przedmiotu i zakresu ekspertyzy, które dane są sformułowanymi w niej pytaniami i poleceniami¹³⁵. Zakres opinii zakreślony jest pytaniami postawionymi przez organ procesowy (sąd bądź organ prowadzący postępowanie przygotowawcze w sprawach karnych), bądź opisem czynności, jakie biegły powinien wykonać. Badania prowadzone przez biegłego nie mogą wykraczać poza zakres opinii, zaś wnioski (konkluzja) opinii powinna, w miarę możliwości, odpowiadać na postawione pytania. Zarówno w swoich działaniach, jak i w wypowiedziach, biegły nie powinien wykraczać poza zakres opinii. Od tej zasady mogą zachodzić wyjątki (np. jeśli biegły na skutek badania materiału dowodowego uzyskał wiedzę o popełnionym przestępstwie: jego obowiązkiem jest wówczas zawiadomić organ procesowy¹³⁶).

W postanowieniu o zasięgnięciu opinii biegłego organ procesowy wskazuje przedmiot opinii, a więc również przedmiot badania¹³⁷, w tym fakt

¹³⁵    Por. np. W. Przybyło: Postanowienie o dopuszczeniu dowodu z opinii biegłego w teorii i praktyce, „Edukacja Prawnicza" z 13 października 2009 r., http://www.edukacjaprawnicza.pl/aktu alnosci/a/pokaz/c/aktualnosc/art/postanowienie-o-dopuszczeniu-dowodu-z-opinii-bieglego-w-teorii-i-praktyce; T. Tomaszewski: Postanowienia o powołaniu biegłego w teorii i praktyce, „Problemy Kryminalistyki" Nr 163/1984, s. 66-69.

¹³⁶    W przypadku badania tzw. dowodów elektronicznych, w szczególności nośników danych może to być np. znalezienie na nich treści, które nie powinny się były tam znaleźć (np. informacji tajnych na prywatnym komputerze użytkownika, który nie powinien do takiej informacji mieć dostępu). Warto pamiętać, że biegły nie jest kompetentny do rozstrzygania o tym, czy rzeczywiście przestępstwo miało miejsce: jest to zadanie organu procesowego (w szczególnym przypadku, jeśli sąd podzieli podejrzenia biegłego, to sąd powiadomi prokuraturę). Oczywiście wszelkie takie informaqe od biegłego do sądu powinny mieć formę pisemną. Warto też pamiętać, że dowody popełnienia przestępstwa mogą zostać znalezione również przy okazji opiniowania w sprawach cywilnych czy w postępowaniu administracyjnym. Nie zmienia to sytuacji: biegły - będąc niesamodzielnym organem wymiaru sprawiedliwości - ma obowiązek powiadomienia organu procesowego o powziętym podejrzeniu.

¹³⁷    Specyficznym rodzajem opinii są opinie abstrakcyjne, to jest opinie niewymagające badania materiału dowodowego, lego rodzaju opinie służą zazwyczaj wyjaśnieniu organowi procesowemu istniejącego stanu nauki bądź praktyki w opiniowanym zakresie, w tym np. stosowanych rozwiązań technicznych czy funkcjonujących w danej dziedzinie technologii. W ramach tego rodzaju opinii biegły nie prowadzi badań (wyjąwszy ewentualne badania literaturowe).

64