6218157417

EMPORA - rodzaj galerii lub trybuny gł. w kościołach, mającej na celu powiększenie

powierzchni dla uczestników nabożeństwa lub stworzenie oddzielnego pomieszczenia (np. dla kobiet, zakonnic, dworu)

-    bywa przesłonięta lub odkryta

-    w kościołach centralnych mieści się nad obejściem; w bazylikach - nad nawami bocznymi, a czasem jeszcze inaczej © ; może też mieć własny ołtarz

-    w kościołach halowych umieszcza się je na własnych, kamiennych lub drewnianych podbudowach

- bywają jedno-, dwu- a nawet trój-kondygnacyjne, kryte stropem lub częściej - sklepione, otwierające się do wnętrza arkadami

-    wywodzą się najprawdopodobniej z Bliskiego Wschodu; jest charakterystyczna dla sztuki wczesnego średniowiecza, często występuje w architekturze baroku

- jest równoważnikiem tryforium

FAKTURA - sposób kształtowania przez artystę powierzchni dzieła malarskiego, graficznego, rzeźbiarskiego, zależny od charakteru tworzywa, techniki, narzędzi oraz właściwości stylu indywidualnego twórcy

-    w malarstwie zwłaszcza sposób nakładania farb na podłoże (f. gładka, szorstka, impastowa)

-    występuje także w architekturze (np. sposób kształtowania powierzchni muru)

-    badanie f. pozwala na ustalenie autentyczności lub datowanie dzieł sztuki

FASADA - elewacja budynku, wyróżniona od pozostałych odmienną kompozycją architektoniczną (rozczłonkowanie arch.: zwieńczenia, wieże, szczyty, kontrasty kolorystyczne użytych materiałów budowlanych, mozaiki, itp.)

-    zawiera przeważnie główne wejście, może odpowiadać wewnętrznym podziałom architektonicznym budynku lub stanowić niezależną kompozycję

-    stanowi ważny czynnik kompozycji urbanistycznej

Barokowa fasada bazyliki Św. Piotra w Rzymie, proj. Carlo Maderna -»

FILAR [wiązkowy] - w arch. pionowa podpora, najczęściej wolno stojąca, o funkcji podobnej jak kolumna (może mieć również bazę, głowicę, nasadnik), o przekroju wielobocznym (najeż, czworobocznym, czasem ośmio-) z kamienia, cegły, betonu, itp.

-    jest jednym z najdawniejszych elem. dźwigających

-    szczególnego znaczenia nabrał z chwilą opanowania techniki sklepień

-    f. wiązkowy - charakterystyczny dla architektury gotyku, stanowi konstrukcyjne zespolenie ze służkami

-    f. przyporowy - domurowany do zewnętrznych ścian naw bocznych lub apsydy, podpierający za pośrednictwem zewn. łuków przyporowych nawę główną, zakończony zwykle fialami

-    f. przyścienny - przylegający do ściany i związany z nią

-    półfilar - częściowo zatopiony w ścianę

Słownik terminów - historia sztuki 7