6497088967

kalendarz astronomiczny 2003    °Y° ^

Maj

Słońce

Wznosi się po ekliptyce nadal coraz wyżej ponad równik niebieski, w związku z czym dzień jest coraz dłuższy i w ciągu miesiąca przybywa go o ponad godzinę: w Warszawie 1 maja Słońce wschodzi o 3^h07^m, zachodzi o 18^h01^m, a 31 maja wschodzi o 2^h22^m, zachodzi o 18^h46^m.

W dniu 7 maja widoczne będzie przejście planety Merkury na tle tarczy Słońca, w dniu 16 maja wystąpi całkowite zaćmienie Księżyca, a w dniu 31 maja obrączkowe zaćmienie Słońca. Wszystkie te zjawiska będą widoczne w Polsce (zaćmienie Słońca jako częściowe o dużej fazie).

W maju Słońce wstępuje w znak Bliźniąt.

Dane dla obserwatorów Słońca (na 0^h UT)

Data 2003		P[°]	b0 n	L0[°]
V	1	-24,22	-4.21	160,51
	3	-23,86	-4,01	134,08
	5	-23,47	-3,80	107,65
	7	-23,05	-3,59	81,21
	9	-22,60	-3,38	54,77
	11	-22,13	-3,16	28,32
	13	-21,63	-2,94	1,87
	15	-21,10	-2,71	335.42
	17	-20,54	-2,49	308,97
	19	-19,96	-2,26	282,52
	21	-19,36	-2,02	256,06
	23	-18,72	-1.79	229.60
	25	-18,07	-1,55	203,14
	27	-17,39	-1,32	176,68
	29	-16,69	-1,08	150,21
V	31	-15,97	-0,84	123,75

P -- kąt odchylenia osi obrotu Słońca mierzony od północnego wierzchołka tarczy;

B₀, L₀ _ heliograficzna szerokość i długość środka tarczy;

13^d03^h24^m — heliograficzna długość środka tarczy wynosi 0°.

Księżyc

Bezksiężycowe noce będziemy mieli na początku i pod koniec miesiąca, bowiem kolejność faz Księżyca jest w maju następująca: nów 1^d12^h15^m, pierwsza kwadra 9^d11^h53^m, pełnia 16^d03^h36^m, ostatnia kwadra 23^d00^h31^m i ponownie nów 31^d04^h20^m. W apogeum Księżyc znajdzie się 1^d07^h40^m, w perygeum 15^d15^h37^m i ponownie w apogeum 28^d13^h05^m.

Planety i planetoidy

Merkury i Wenus znajdują się na niebie w pobliżu Słońca i są niewidoczne.

Nad ranem w gwiazdozbiorze Koziorożca można obserwować Marsa powoli wznoszącego się nad południowo-wschodnim horyzontem. W ciągu miesiąca wysokość planety nad horyzontem (mierzona na początku świtu cywilnego) rośnie od 12° do 15°. W tym samym okresie w związku ze zbliżaniem się Marsa do opozycji rośnie jego jasność (od 0,0^m do —0.7^m) oraz średnica tarczy (od 10" do 12").

—w Pecitfrt jjiwłUa tl __ J
Rys. 1. Schemat przejścia Merkurego na tle tarczy Słońca w dniu 7 maja 2003

Jowisz widoczny jest wieczorem w gwiazdozbiorze Raka jako „gwiazda" -2™. W ciągu miesiąca wysokość planety nad zachodnim horyzontem (mierzona pod koniec zmierzchu cywilnego) maleje od prawie 50° do niecałych 30°. Maj jest jednym z ostatnich miesięcy, w których możemy obserwować wzajemne zakrycia i zaćmienia w układzie księżyców galileuszowych Jowisza.

Także wieczorem w gwiazdozbiorze Byka zobaczymy Saturna świecącego z jasnością 0^m. W ciągu miesiąca wysokość planety nad wieczornym horyzontem (wynosząca początkowo 26°) szybko maleje i pod koniec maja jej obserwacja staje się niemożliwa.

Uran i Neptun przebywają na niebie w pobliżu Słońca i są niewidoczne.

Pluton widoczny jest całą noc w gwiazdozbiorze Wę-źownika, jednakże jego jasność wynosi jedynie 13,8^m i do jego zaobserwowania niezbędny jest teleskop o średnicy zwierciadła przynajmniej 15 cm.

W maju możemy obserwować w pobliżu opozycji jasną planetoidę:

(4) Vesta, (jasność 6.4"). 1 V: 12^h14_I6^fn,+11°00'; 11 V: 12^h11 _l9ⁿ\+10^o33’; 21 V: 12^h12_t1"\+9°45’; 31 V: 12^h15,1"\+8⁰39'.

Meteory

W dniach od 19 kwietnia do 28 maja promieniują meteory z roju eta Akwarydów (ETA), związanego z kometą Halleya (obserwowany był już w VII w. w Chinach). W roju tym obserwuje się jasne, szybkie meteory, pozostawiające bardzo długie ślady. Maksimum aktywności roju przypada w tym roku w dniu 6 maja o godzinie 11:30 UT. Radiant meteorów leży w gwiazdozbiorze Wodnika i ma współrzędne: a = 22,5^h, ó = -1 Warunki obserwacji w tym roku będą bardzo dobre, gdyż zbliżający się do pierwszej kwadry Księżyc nie będzie przeszkadzał w porannych obserwacjach.

* * •

2^a04" Złączenie Merkurego z Księżycem w odl. 3°.

2^d06^h Minimalna libracja Księżyca (1,8°) w kierunku Sinus Iridium

(zacieniona).

3° Gwiazda zmienna długookresowa RT Cyg (miryda) (19*43,6*,

+48°47’) osiąga maksimum jasności (7.3^m).

88 URANIA - POSTtPY ASTRONOMII 2/2003