6833228006

130

Recenzje

jętności systematycznego przedstawiania wyników badań oraz poszukiwań teoretycznych, rozsianych w różnych artykułach i publikacjach F. P e r r o u x.

J.-R. Boudeville określa przestrzeń ekonomiczną jako zespolenie przestrzeni matematycznej z przestrzenią geograficzną. Wyróżnia się, jego zdaniem, trzy typy przestrzeni ekonomicznej:

1.    przestrzeń homogeniczna (o charakterze opisowym)

2.    przestrzeń spolaryzowana (o charakterze funkcjonalnym)

3.    przestrzeń-treść planu (charakter decyzyjny).

Przy spełnianiu przez część przestrzeni ekonomicznej kryterium ciągłości można wyróżnić region ekonomiczny, odpowiednio jednorodny, spolaryzowany lub planowany.

Wyjaśnieniem tych podstawowych pojęć zajmuje się autor w pierwszym rozdziale. Następnie poświęca sporo miejsca analizie i metodom delimitacji regionów homogenicznych, zwracając uwagę na metodę Geary'ego, rozwiniętą przez francuskiego badacza L. Lebarta, a następnie na metody stosowane przez B. J. L. B e r r y * e g o.

Z ekonomicznego punktu widzenia — ważniejszym pojęciem niż region homogeniczny jest polaryzacja, wiążąca się z asymetrią, różnorodnością i współza-leżnościami, tzn. z zagadnieniem struktur. Autor poświęca wiele uwagi opisowi zjawiska polaryzacji, wykorzystując dla ilustracji teorię grafów i rachunek macierzowy. Po przedstawieniu charakteru zjawiska polaryzacji w sposób statyczny, autor przechodzi do analizy formowania się i przekształceń struktur spolaryzowanych, tj. do procesu wzrostu i rozwoju spolaryzowanego, w którym kluczowe znaczenie mają zlokalizowane geograficznie bieguny wzrostu, bieguny rozwoju i integracji, z których efekty stymulujące rozprzestrzeniają się na otoczenie.

W tej analizie Boudeville wykorzystuje metody analizy czynnikowej, modele grawitacji, modele Klaassena oraz Higginsa. Ten ostatni model potraktowany jest obszernie i rozszerzony przez autora w oparciu o doświadczenia nabyte przezeń w Brazylii. Charakterystyczne jest szerokie połączenie przez Boudeville*a koncepcji szkoły francuskiej z analizą wyników badań amerykańskich.

Statyczna analiza procesów polaryzacyjnych, oparta na wymienionych modelach, stanowi dla autora punkt wyjścia do prawdziwie dynamicznej analizy, uwzględniającej długookresowe zmiany struktur. Od analizy wzrostu przechodzi więc do analizy rozwoju. Kluczową rolę spełnia tutaj pojęcie przemysłu stymulującego, wywierającego wpływ na otaczające bieguny wzrostu-satelity, poprzez rozprzestrzenianie innowacji. Wydaje się jednak, że przedstawione tutaj przez autora metody i modele sformalizowane w języku matematycznym, jak metoda R a h m a n a, model Hermansena, są zbyt abstrakcyjne lub też zbyt skomplikowane i niemożliwe do zastosowania przy obecnym stanie wiedzy. Najciekawsze wydają się w tej części książki metody odnoszące się do badań nad rozprzestrzenianiem innowacji technicznych oraz kulturowych.

Po obszernej analizie procesów polaryzacyjnych Boudeyille przechodzi do określenia regionu planowanego jako przedmiotu decyzji, wykorzystując dla uprzystępnienia wykładu metody analizy systemowej. Interesujące wydają się rozważania autora dotyczące problemu decentralizacji decyzji w zakresie planowania regionalnego, przy przyjęciu założenia, iż cele rozwojowe poszczególnych regionów mogą być niezgodne i interesem całej gospodarki.

W analizie zagadnień zagospodarowania przestrzennego i planowania regionalnego Boudeville opiera się na doświadczeniach francuskiej polityki przestrzennej, kreśląc wizję stanu idealnego, dla którego osiągnięcia należy stworzyć na terytorium kraju zintegrowaną sieć biegunów rozwoju, powiązanych siecią trans-