6878601344

twórczości od humorystycznych pierwocin po dojrzałą, bezstronną obserwację.

Codzienność, zwyczajność i "miejskość" języka pisarza podkreślali Józef Wittlin i Stanisław Wasylewski^ i cechy te traktowali jako wartości bliższe współczesnemu czytelnikowi niż szlachecko-romantyczny styl Henryka Sienkiewicza. Ale w tym samym czasie nie analizuje się stylu Lalki podczas omawiania powieści w szkole^. Jak można się zorientować z zestawów tematów egzaminacyjnych oraz przeznaczonych dla uczniów komentarzy do Lalki, międzywojenne interpretacje powieści skupiały się na charakterystyce postaci i grup społecznych oraz na pierwiastkach romantycznych i pozytywistycznych w utworze. Były to często kompilacje (na granicy plagiatu), w których zagadnienia stylu pojawiały się przygodnie. Spotyka się tu sprzeczne sądy, np. w ocenie wizji, które raz są "niepospolitą ozdobą stylu", u innej zaś opinii powodują,' że "siła jego stylu słabnie". Dostrzeżono wszakże operowanie kontrastem, stylistyczną odmienność pamiętnika Rzeckiego i humor, traktowany jako szczególna cecha artyzmu autora®.

Zakrojone na szerszą skalę badania języka i stylu Lalki

rozpoczęły się po II wojnie pracami Haliny Kurkowskiej o

9

słownictwie i składni powieści . Autorka dowodziła, że w narracji Lalki obowiązuje rygor konstrukcji języka pisanego, a w przytoczeniach widać luźny szyk i wykolejenia, charakterystyczne dla żywej mowy. Słownictwo powieści nie od-biega od języka samego autora, więc dziś jest nieco przestarzałe. Twierdzenie to rozwinęła Teresa Smółkowa dowodząc, iż nieco staroświecki system leksykalny Lalki ma jednak zaskakująco współczesną fleksję*®. Autorka zestawiła też indeks frekwencyjny powieści, ułatwiający obserwacje stylu tekstu. Zyskawszy opinię utworu wiernie oddającego stan polszczyzny drugiej połowy XIX wieku, Lalka stała się materiałem do badać statystyczno-językowych tak w aspekcie porównawczym, jak

6