6878601841

90

DRUGI POZIOM GLACJALNY

W skład osadów drugiego poziomu glacjalnego wchodzą gliny morenowe, żwirowo-piaszczyste osady fluwioglacjalne i ablacyjne oraz utwory jezior glacjalnych. W syntetycznym podziale stratygraficznym plejstocenu R. Galona (1934) poziom ten odpowiada pierwszej dolnej glinie morenowej oraz leżącym na niej utworom tzw. fluwioglacjału (ryc. 40). Powyżej tego poziomu występuje górna, najmłodsza glina morenowa, poniżej zaś — piaski drobnoziarniste i szare iły warwowe tzw. II fluwioglacjału. Wypada dodać, że geneza piasków i iłów warwowych II fluwioglacjału nie została dotychczas przekonywująco wyjaśniona, stąd też ich pozycja morfostratygraficzna jest niepewna. Być może, że i te osady wiążą się genetycznie i wiekowo z drugim poziomem glacjalnym, dlatego dolną granicę tego poziomu należy traktować jako tymczasową.

GLINY MORENOWE

Wykształcone są w dwu zasadniczych typach facjalnych: gliny morenowej dennej (ang. „lodgment till” względnie „basal till” wg Flinta, ros. „osnownaja moriena”) i gliny morenowej ablacyjnej (ang. „super-glacial till”, „ablation moraine”, ros. „powierchnostnaja moriena”, „abla-cjonnaja moriena”). Te dwie główne facje glin morenowych wydzielono na podstawie ich pozycji w ogólnym profilu stratygraficznym ostatniego zlodowacenia, stosunku do pogrzebanych powierzchni morfologicznych i innych osadów drugiego poziomu glacjalnego (kryterium paleomorfolo-giczne), wyników analiz składu mechanicznego, składu petrograficznego frakcji żwirowej i ułożenia dłuższych osi głazików oraz makroskopowo rozpoznawalnych cech teksturalnych.

1. Glina morenowa denna występuje na omawianym terenie w dwu odmianach: a) gliny morenowej subglacjalnej (ros. ,,donnaja moriena”, niżnaja moriena”) i b) gliny morenowej inglacjalnej (ros. „wnutriennaja moriena”).

a.    Typową glinę morenową subglacjalną rozpoznano w profilach geologicznych zbocza doliny Wisły w Dolnych Sartowicach (ryc. 7 — a, b_u b₂) i w Górnych Sartowicach (ryc. 10 — bj). Pod względem teksturalnym cechuje się niewielkim kątem rozrzutu orientacji dłuższych osi głazików, dominującym ich nachyleniem w kierunku przeciwnym do ruchu lądolodu stosunkowo dużą kompakcją i niejednokrotnie warstwowaniem naśladującym pierwotną strukturę lądolodu.

b.    Glinę morenową inglacjalną wyróżniono również w profilach Dolnych Sartowic (ryc. 7 — b₃) i Górnych Sartowic (ryc. 10 — b₃). Jest to glina pylasta lub piaszczysta, częstokroć ze smugami i warstewkami piasków gliniastych, odznacza się dużym kątem rozrzutu