6878601851

04

różna zawartość skał osadowych niewapiennych w osadach ablacyjno--soliflukcyjnych wiąże się prawdopodobnie ze zróżnicowaną przestrzennie dostawą, długością transportu i warunkami wietrzenia mrozowego wytapianego z lodu materiału skalnego.

Wspólną cechą struktury petrograficznej żwirów, dobrze wyrażoną w wartościach średnich obliczonych z 4 próbek (ryc. 41), jest większy udział kwarców we frakcji drobniejszej. We frakcji 5—10 mm udział ich wynosi 5,2%, we frakcji 2—5 mm — 20,2%. Taki kierunek zmian zawartości kwarców (wzrost blisko czterokrotny w granicach badanych frakcji) wskazuje na proces dezintegracji mrozowej skał krystalicznych w warunkach klimatu peryglacjalnego.

d. Morenę ablacyjną spływową (typu ,,crevass_e fillings”) reprezentują osady gliniaste wypełniające kopalną formę erozyjną w przekroju Rządza (ryc. 31 — 1-3, fot. 12 — seria E). W odróżnieniu od wszystkich omówionych dotychczas osadów ablacyjnych występuje ona na różnych wysokościach nad poziomem morza. Jest to osad zdia-genezowany pod wpływem wody, mrozu i przemieszczeń grawitacyjnych. Cechuje się luźną konsystencją, zawiera wtrącenia utworów piaszczystych, żwirowych i mułkowo-ilastych, różnokształtne koncentracje węglanu wapnia oraz dużą ilość głazików z głazów, często całkowicie zdezintegrowanych pod wpływem mrozu. Cechy te wskazują, że osad ten stanowił niegdyś upłynnioną, błotnistą masę spływającą strumieniami do szczelin i przestrzeni międzybryłowych topniejących mas martwego lodu.

Istnieje duże podobieństwo typologiczne między powyższą gliną a zdiagenezowaną moreną ablacyjną, wyróżnioną i opisaną przez M. Klimaszewskiego (1960) z obszaru Spitsbergenu. W procesie jej przeobrażeń wybitny udział posiadają zjawiska wielokrotnych przemieszczeń grawitacyjnych (J. Szupryczyński 1963, 1965). Można przypuszczać, że odgrywały one ważną rolę również w procesie diagenezy omawianej moreny ablacyjnej.

Swoistą cechą moreny ablacyjnej spływowej jest obecność dużej ilości stosunkowo dobrze zachowanych szczątków mięczaków kopalnych. Cecha ta pozwala łatwo odróżnić tę glinę od jej odpowiednika z ostatniego okresu deglacjacji, występującego w obrębie form rzeźby kemowo--wytopiskowej na wschodnim zboczu Basenu Grudziądzkiego.

Sytuacja paleomorfologiczna i stosunek do innych osadów drugiego poziomu glacjalnego skłaniają do uznania moreny ablacyjnej spływowej jako osadu akumulowanego w końcowym etapie przedostatniego okresu deglacjacji. Substancję mineralno-petrograficzną tego osadu tworzy nie tylko materiał wytapiany z lodu synchronicznie z procesami jego rede-pozycji, ale również materiał nagromadzony uprzednio na powierzchni