6878602092

74

od starszych ku młodszym poziomom terasowym od około 1—2 m (terasy IX—IV) do 6—7 m (terasy nadzalewowe III i II). Brak na razie danych odnośnie do całkowitej miąższości osadów akumulacji rzecznej w obrębie najmłodszej terasy nadzalewowej (I). Z przeprowadzonych dotychczas badań wiadomo, że miąższość osadów rzecznych jest w tej terasie większa niż 4 m.

Owe 9 teras rzecznych nie reprezentuje jednak, jak podkreśla to R. Galon (1968a), całego okresu ewolucji doliny. Najnowsze wiercenia badawcze, przeprowadzone przez Instytut Geografii PAN w roku 1969, wykazały, że maksymalna głębokość, do której sięgnęła erozja Wisły w Basenie Grudziądzkim, wynosi 18—20 m poniżej powierzchni równiny zalewowej, czyli 0—2 m poniżej poziomu morza. W związku z tym prawdopodobne wydaje się przypuszczenie R. Galona (1968a) o występowaniu teras kopalnych pod aluwiami równiny zalewowej.

Wiek poszczególnych teras nie jest dotąd definitywnie ustalony. W świetle dotychczas opublikowanych badań geomorfologicznych (L. Roszko 1968a) i palynologicznych (K. Kępczyński, B. Noryśkiewicz 1968) późnoplejstoceński okres rozwoju doliny dolnej Wisły sięgnął poziomu terasy dolnej (IV). Jednakże najnowsze analizy pyłkowe osadów wypełniających nieckę Jeziora Rudnickiego Małego, które położone jest na poziomie terasy II, dowodzą, że i ta terasa jest jeszcze wieku plejstoceńskiego (zob. rozdział VI).

PSEUDOTERASY OSUWISKOWE

Formy tego typu występują na zboczach doliny w okolicach Dolnych Sartowic i Nowych Marzów (ryc. 1) od około 50 m do 35 m n.p.m. Na ich powstanie w drodze procesów osuwiskowych wskazują zarówno dane morfologiczne, jak i geologiczne. Występują one bowiem na niedawno podciętych przez erozję zboczach w bezpośrednim kontakcie z dnem zalewowym doliny (fot. 13) i zbudowane są z glin morenowych, tych samych, jakie odsłaniają się w wyższych od nich partiach zboczy.

Ruchy masowe, w których następstwie powstały powyższe formy, odbywały się stosunkowo niedawno, kiedy koryto Wisły przebiegało w bezpośrednim sąsiedztwie zboczy. Impuls do ich rozwoju dawało bowiem w głównej mierze działanie erozji bocznej rzeki, powodujące naruszenie stanu równowagi zbocza. Powierzchnię ześlizgu mas osuwiskowych stanowił uplastyczniony wodą gruntową strop szarych iłów warwowych (poniżej wielkiej serii międzymorenowych piasków drobnoziarnistych) o zmiennej lokalnie wysokości, kierunku i kącie nachylenia. Podobnie uwarunkowane procesy osuwiskowe odbywają się współcześnie na zachodnim stoku kulminacyjnej partii Kępy Strzemięcińskiej (H. Gąsio-rowski 1928).