8290614304

5. Nie selektywne sygnały i podejścia chemometryczne, a kontrola jakości

5.4. Dziedziny nauk typu „omika”

Stosunkowo młode dziedziny nauk z grupy „omika” takie jak np. genomika, proteomika czy metoabolomika stają się coraz bardziej popularne, stanowiąc nowoczesne platformy dla realizacji m.in. badań medycznych i biotechnologicznych [93]. Analizę próbek w tych dziedzinach przeprowadza się wykorzystując metody instrumentalne generujące takie nieselektywne sygnały jak dwuwymiarowe żele elektroforetyczne [94] czy widma masowe pochodzące z pomiarów typu MS/MS [95]. Ekstrakcja użytecznej informacji zawartej w takich sygnałach nie byłaby możliwa, gdyby nie metody chemometryczne. Uzyskanie istotnej informacji z takich sygnałów jest trudne, zwłaszcza ze względu na ich dużą złożoność pod względem liczby analizowanych substancji, nakładanie się sygnałów analitów

0    podobnych właściwościach czy rozmiar danych. Dlatego, zaawansowana analiza danych

1    krytyczne podejście do uzyskanych wyników są w tego typu badaniach niezbędne [96]. Wydawać by się mogło, że wykorzystanie podejść „omika” do oceny jakości jest mało popularne. Jednak, w dobie rozwoju inżynierii genetycznej i wprowadzania na rynek konsumencki coraz większej ilości żywności modyfikowanej genetycznie wiedza na temat genomu lub proteomu produktów pochodzenia roślinnego i zwierzęcego jest potrzebna. Nazwana z języka angielskiego fudomika jest stosunkowo nową składową „omik”, która zajmuje się między innymi tego typu problemami analitycznymi [97]. W literaturze są opisane metody umożliwiające ocenę czy próbka żywności jest transgeniczna [98], jak również pozwalające kontrolować zawartość takich związków jak pestycydy, alergeny czy antybiotyki [99].

Innym obszarem aplikacyjnym podejść typu „omika” jest kontrola procesów biofarmaceutycznych, w których jakość stosowanych leków pochodzenia biologicznego lub uprawianych roślin ma kluczowe znaczenie w zrozumieniu kontrolowanych mechanizmów biologiczno-chemicznych [100].

5.5. Ocena jakości w badaniach farmakologicznych

Nieselektywne sygnały stosuje się przede wszystkim, do oceny jakości leków zawierających pojedyncze substancje aktywne [101,102] jak i tych wieloskładnikowych, charakteryzujących się matrycą o skomplikowanym składzie [103]. Spektroskopia w zakresie bliskiej podczerwieni cieszy się największym zastosowaniem w analizie jakości leków [104]. Wykorzystując tę technikę opracowano rozwiązania takich problemów badawczych jak kontrola procesu produkcji leków i ocena ilościowa substancji aktywnej w matrycy w formie tabletek [105] czy mieszanie i ujednorodnianie leków w postaci proszków [106]. Kolejne ważne problemy występujące podczas produkcji leków, do których spektroskopia N1R ma swoje zastosowanie, to ocena zawartości wilgoci w tabletkach [107], a także określenie postaci polimorficznych substancji aktywnych [108,109].

Strona 47