8290614303

5. Nie selektywne sygnały i podejścia chemometryczne, a kontrola jakości

Podejmowane są również próby zastąpienia analizy sensorycznej (dokonywanej przez wykwalifikowanych materiałoznawców tworzących tzw. panele sensoryczne) przez metody oparte na sygnałach nieselektywnych wspieranych modelami chemometrycznymi np. do oceny parametrów jakości związanych z reakcjami Maillarda [75].

5.2. Ocena jakości środowiska naturalnego

To kolejny obszar, w którym nieselektywne sygnały analityczne i towarzyszące im rozwiązania chemometryczne znalazły swoje zastosowania. Są to zwłaszcza badania jakości wód i gleb. Wśród technik najczęściej używanych do badań próbek wód ważne miejsce znajduje spektroskopia fluorescencyjna w szczególności fluorescencyjne obrazy stosowane do oceny śladowych i ultraśladowych zawartości substancji organicznych [76-78], a zwłaszcza wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych [16,76,79]. Badania gleb pod kątem informacji o zanieczyszczeniach takich jak substancje organiczne [80], czy nieorganiczne (azotany) [81] najczęściej prowadzi się przy użyciu spektroskopii w zakresie bliskiej podczerwieni. Technikę tę wykorzystuje się także do jakościowej charakterystyki podłoża [82]. Zanieczyszczenia spowodowane pozostałościami paliw kontroluje się na podstawie modeli kalibracyjnych konstruowanych dla fluorescencyjnych obrazów [83] lub widm w zakresie bliskiej podczerwieni [84]. Opracowano również czułą technikę umożliwiająca ilościową ocenę zawartości pochodnych naftalenu w glebie na podstawie pomiarów fluorescencyjnych [85]. Dane analityczne uzyskane przy użyciu technik chromatograficznych, modelowane z użyciem wieloparametrowych metod kalibracyjnych są stosowane do kontroli jakości osadów rzecznych i ścieków np. ze względu na zawartość herbicydów [86].

Innym aspektem jakości środowiska naturalnego ocenianym poprzez rejestrację nieselektywnych sygnałów analitycznych są badania bioindykatorów. Gatunki zaliczane do tej grupy często występują w bardzo mało licznych populacjach. Metody oparte na pomiarze widm NIR i modelach kalibracyjnych [87] charakteryzują się większą czułością niż standardowe testy biologiczne używane do oceny liczebności bioindykatorów [88].

5.3. Analiza jakości produktów energetycznych

To problem analityczny, w którym nieselektywne sygnały rejestrowane głównie w zakresie bliskiej podczerwieni, są również intensywnie wykorzystywane do oceny parametrów różnych produktów zaliczanych do grupy paliw. Sygnały NIR stosuje się do oceny właściwości fizycznych paliwa lotniczego (np. temperatur zapłonu czy zamarzania) [89], w połączeniu z metodami kalibracyjnymi są także pomocne przy kontroli jakości mieszanin olejów napędowych [90] oraz węgla pod względem jego wykorzystania w elektrowniach [91]. Dzięki drugorzędowej strukturze danych, fluorescencyjne obrazy z powodzeniem są używane do badań mieszanin oleju napędowego i nafty [5] oraz paliwa lotniczego i oleju napędowego [92].

Strona 46