8331099808

projektów badawczych, być liderem pracy zespołowej wykonywanej zgodnie z opracowanym wspólnie planem. Do jego obowiązków należy pomaganie uczniom w wyszukiwaniu, analizowaniu, interpretowaniu i ocenianiu danych, na podstawie których sami dojdą do odpowiednich wniosków.

Takie spojrzenie na proces dydaktyczno-wychowawczy wymagało przebudowy zastanego systemu szkolnego. Nowa szkoła - zdaniem Kilpatricka (za: Chmaj 1963) - ma być przede wszystkim szkołą życia i rzeczywistego doświadczenia, w której wychowanie odbywa się w naturalnych formach bliskich życiu; następnie - ma dawać dziecku możność czynnego przyswajania doświadczeń; wreszcie -nauczyciel powinien sympatyzować z dzieckiem i sprzyjać jego rozwojowi. Wspomniane czynne doświadczenia uczniów powinny mieć charakter społeczny, co oznacza, że łączyliby się oni w grupy do wspólnych zajęć, wymienialiby swoje doświadczenia, jak również współpracowaliby z szerszymi grupami, odwiedzając je i korespondując z nimi oraz wyświadczając sobie wzajemnie różne usługi. W szkole tego typu specyficzną rolę do odegrania ma materiał nauczania. Nie może on być jedynie zbiorem informacji obciążających pamięć ucznia, z których ma on zdać sprawę na życzenie nauczyciela, lecz ma stanowić podstawę i źródło zdobywania nowych sposobów zachowania się i wzbogacania doświadczeń.

Egzemplifikacją powyższych założeń była tzw. metoda projektów. Projekt według Kilpatricka (za: Molak 1977, s. 58), „(...) to odważne, planowe działanie wykonywane «całym sercem» w środowisku społecznym". Za jego najważniejszą cechę autor uważał właśnie planowanie. Plan pracy ma być efektem współpracy nauczyciela i uczniów. Ci ostatni powinni mieć okazję do decydowania w tym względzie w stosunkowo dużym zakresie, a jednocześnie przyjmować odpowiedzialność za swoje decyzje i działania. Podobnego zdania był Stevenson, według którego projekt to „(...) czynność mającą źródło w jakimś zagadnieniu (problematic act), wypełniana całkowicie, a przeprowadzona na swoim naturalnym podłożu" (za: Molak 1977, s. 59).

Zdaniem Stevensona omawiana metoda charakteryzuje się kilkoma specyficznymi cechami.

1. W metodzie projektów odrzuca się wszelkie bierne nabywanie wiadomości dla nich samych, stwarzając jednocześnie sytuacje prowadzące do całkowitego wykonania pewnych czynności fizycznych, intelektualnych czy społecznych. Postulat całkowitego wykonania czynności dotyczy założenia, iż uczniowie nie powinni być jedynie wykonawcami działania, ale brać również czynny udział w ustalaniu celów i w wyborze oraz obmyślaniu sposobów ich realizacji.

2. Czynność zawarta w projekcie powinna być odpowiedzią na sytuację o charakterze problemowym, wymagającą pewnych przemyśleń; im więcej myślenia wymaga dana sytuacja, tym projekt jest bardziej kształcący.

3. W metodzie projektów pierwszeństwo daje się sytuacji problemowej, fakty zaś i zasady teoretyczne podaje się uczniom w miarę konieczności w trakcie realizowania projektu, nigdy na zapas.

4. Bardzo ważne jest „zakorzenienie" projektu w środowisku, w jakim żyją uczniowie. Znaczy to, że zagadnienia, nad którymi pracują nie mogą odbiegać od zagadnień spotykanych w życiu, poza szkołą; również sposób ich rozwiązywania powinien być taki sam zarówno w szkole, jak i poza nią (za: Molak 1977).