OPINIE
Rozdział 5/2.J.4.
5/2.J.4. Ocena ryzyka zawodowego na stanowisku
pracy przedstawiciela handlowego
Marek Kaczmarski zawodowego przedstawiciela handlowego
Rozdział 5/2.J.4.
5/2.J.4. Ocena
5. Ryzyko zawodowe
czerwiec 2008 ryzyka
Spis treS
ci
1. Opis stanowiska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1
2. Zakres obowiązków . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1
3. Organizacja pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2
4. Wymagane kwalifikacje. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2
5. Identyfikacja zagrożeń . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3
6. Stosowane S
rodki profilaktyczne . . . . . . . . . . . . . . . 6
7. Statystyka wypadków na stanowisku pracy
za ostatnie 5 lat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
8. Karta oceny ryzyka zawodowego. . . . . . . . . . . . . . . 7
1. Opis stanowiska
Miejsce pracy przedstawiciela handlowego zwanego również doradcą technicz- Miejsce pracy
no-handlowym to zwykle:

biuro w okreS
lone dni tygodnia oraz

teren  u potencjalnych klientów.
W zależnoS
ci od reprezentowanej branży, klientami przedstawicieli handlowych mogą być: PRZYKA
AD
hurtownie,
sklepy,
wykonawcy prac budowlanych, itp.
Stanowisko pracy mieS
ci się też w samochodzie służbowym.
Pracownik użytkuje: Wyposażenie

samochód służbowy (osobowy),

komputer przenoS
ny (laptop) wraz z drukarką,

telefon komórkowy oraz

sprzęt stanowiący wyposażenie biura (m.in.: drukarki komputerowe, skanery,
kserokopiarki, sprzęt kuchenny  np. czajnik elektryczny i ekspres do kawy).
Do ręcznego transportu oferowanych produktów pracownik wykorzystuje wózek
dwukołowy.
2. Zakres obowiązków
Przedstawiciel handlowy  doradca techniczno-handlowy: Zakres
obowiązków

zajmuje się sprzedażą produktów lub usług danej firmy,

utrzymuje kontakt handlowy z potencjalnymi odbiorcami,

doradza potencjalnym klientom zakup okreS
lonego rodzaju produktów/usług,
czerwiec 2008 1
OPINIE 5. Ryzyko zawodowe
Rozdział 5/2.J.4.

rozpowszechnia wS
ród potencjalnych odbiorców materiały informacyjne, np.
katalogi,

organizuje akcje reklamowe produktów firmy, akcje promocyjne, itp.
Pracodawca przydziela doradcy techniczno-handlowemu pewien rejon działania
(np.: region kraju, województwo, miasto, itp.), na którym ma on zająć się sprzedażą
oraz promocją produktu/usługi.
PRZYKA
AD NajczęS
ciej terenem działania przedstawiciela handlowego jest rejon kraju S
ciS
le okreS
lony, np.: gra-
nicami administracyjnymi danego województwa, miasta lub może być to opisany wewnętrznymi
uregulowaniami pracodawcy region, np. północno-wschodni, centralny, itp. obejmujące kilka wo-
jewództw, lub konkretne powiaty.
3. Organizacja pracy
Praca ma charakter indywidualny  pracownik musi sam wykonać okreS
loną pracę,
za której wyniki jest rozliczany. Z tego powodu ważna jest umiejętnoS
ć bardzo dobrej
organizacji własnego dnia pracy. Pracownik sam musi zaplanować iloS
ć i miejsca wi-
zyt oraz zakres prowadzonych działań. Oprócz tego powinien uwzględnić potrzebne
przerwy w pracy, przeglądy techniczne samochodu, itp. działania.
Pracownik pracuje według zadaniowego systemu czasu pracy, często powyżej
8 godzin dziennie. Przez jeden, dwa dni w tygodniu pracownik wykonuje swoje
czynnoS
ci w biurze firmy, a w pozostałe dni pracuje w swoim regionie u klientów.
Dużą częS
ć czasu pracy zajmuje przedstawicielowi handlowemu dojazd samocho-
dem do i od klienta.
4. Wymagania kwalifikacyjne
Do podjęcia pracy u danego pracodawcy na stanowisku przedstawiciela handlo-
wego niezbędne jest minimum S
rednie wykształcenie. Kierunek wykształcenia
powinien być uzależniony od sprzedawanego asortymentu produktów (ale nie ma
takiego S
cisłego wymogu, co więcej w niektórych przypadkach  np. S
rodki higieny
lub kosmetyki bardziej liczy się doS
wiadczenie w branży sprzedaży niż zdobyte
wykształcenie). Ponadto kandydat ma zapewnione szkolenie z grupy oferowanych
produktów.
Od kandydata wymaga się ponadto:

znajomoS
ci obsługi komputera i urządzeń biurowych,

posiadania prawa jazdy odpowiedniej kategorii.
Brak przeciwwskazań do zatrudnienia na stanowisku pracy powinno być potwier-
dzone zaS
wiadczeniem lekarskim.
PRZYKA
AD Przy przyjmowaniu do pracy, oprócz badań lekarskich, nie są konieczne dodatkowe orzeczenia o stanie
zdrowia. Kandydat na przedstawiciela handlowego ma być odporny na stres  ponieważ praca ta
wymaga szybkiego tempa (przemieszczanie się po wyznaczonym obszarze działania). Nie powinien
mieć także zaburzeń sprawnoS
ci kończyn górnych i dolnych. Przeciwwskazaniem do wykonywania
2 czerwiec 2008
5/2.J.4. Ocena ryzyka zawodowego przedstawiciela handlowego OPINIE
Rozdział 5/2.J.4.
pracy na stanowisku przedstawiciela handlowego są wady wymowy, które uniemożliwiają komunika-
cję werbalną z klientem. Ważna jest też dobra ogólna sprawnoS
ć fizyczna.
5. Identyfikacja zagrożeń
Pracę przedstawiciela handlowego zalicza się do prac lekkich pod względem
obciążenia fizycznego. Najpoważniejszym zagrożeniem, wynikającym z warunków
pracy, jest niebezpieczeństwo wynikające z ciągłego przemieszczania się z miejsca na
miejsce. Ze względu na tę cechę pracy, przedstawiciel handlowy jest narażony na wy-
padek drogowy bardziej niż inni kierowcy. Pracownik narażony jest też na choroby
kręgosłupa i narządów ruchów (ze względu na częste siedzenie za biurkiem czy za
kierownicą samochodu, dx
wiganie przedmiotów) oraz przeziębienia.
Zagrożenie lub czynnik ródło zagrożenia Możliwe skutki
niebezpieczny,
szkodliwy, uciążliwy
123
Zagrożenia fizyczne, chemiczne i psychofizyczne
PoS
lizgnięcie, potknięcie Droga dojS
cia do klienta  Nadwerężenia mięS
ni i S
cię-
i upadek na tym samym S
liskie (błoto, S
nieg) i nierów- gien, złamania, zwichnięcia,
poziomie. ne (wykruszone) powierzch- stłuczenia całego ciała.
nie posadzki. Nieporządek
na stanowisku pracy. Obu-
wie o S
liskiej podeszwie.
Potknięcie się i upadek Przemieszczanie się po Stłuczenia, potłuczenia
na niższy poziom. schodach. całego ciała, zwichnięcia
stawów, naciągnięcia
mięS
ni, złamania kończyn.
Wymuszona pozycja ciała. Praca biurowa w pozycji Długotrwałe i nawracające
siedzącej. Wielogodzinne dolegliwoS
ci układu mięS
-
prowadzenie samochodu niowo-szkieletowego. Dole-
służbowego. Opieranie gliwoS
ci reumatyczne, w tym
łokcia o framugę okna zmiany zwyrodnieniowe lub
pojazdu (bez klimatyzacji). zapalenia stawu barkowego
po lewej stronie ciała.
Wypadek komunikacyjny. Ruch drogowy podczas Potłuczenia, złamania naj-
podróży służbowej samo- częS
ciej kończyn, rozległe
chodem. Długotrwałe pro- urazy wewnętrzne, ampu-
wadzenie pojazdów samo- tacje urazowe, w skrajnych
chodowych. Złe warunki przypadkach S
mierć po-
atmosferyczne i drogowe szkodowanego.
(opady, oblodzenia, uliczne
korki). Nadmierna prędkoS
ć.
Działanie w poS
piechu.
czerwiec 2008 3
OPINIE 5. Ryzyko zawodowe
Rozdział 5/2.J.4.
123
Potrącenie lub najechanie Ruch drogowy podczas Potłuczenia, zwichnięcia sta-
przez innego uczestnika usuwania awarii samocho- wów, złamania kończyn,
ruchu. du stojącego na poboczu obrażenia wewnętrzne,
drogi. ciężkie urazy, amputacje
urazowe, nawet S
mierć.
Zmienne warunki atmosfe- Praca na otwartej przestrze- Przeziębienia, anginy,
ryczne. ni i w kabinie samochodu. grypy, zapalenia oskrzeli,
Wysoka temperatura lub płuc, zatok.
przeciągi w kabinie samo-
chodu, narażenie na nagłe
zmiany temperatur po
wyjS
ciu z klimatyzowanej
kabiny.
Przeciążenie narządu Wielogodzinne prowadze- Zmęczenie wzroku, bóle
wzroku. nie pojazdu: głowy i okresowe złe samo-
poczucie. Bóle gałek
" bezpoS
rednie i odbite pro-
ocznych. Łzawienie, zjawi-
mieniowanie słoneczne,
sko olS
nienia. MożliwoS
ć
" oS
lepianie przez innych
zmian skórnych i chorób
użytkowników w czasie
oczu.
jazdy w nocy.
Długotrwała praca na kom-
puterze.
Stres. Presja kierownictwa Nerwice, psychozy, choro-
związana z wynikami pracy by układu pokarmowego,
(zwłaszcza w przypadku układu krążenia, bezsen-
niezrealizowania planów noS
ć, itp.
sprzedaży). Wielogodzinne
negocjacje handlowe
(zwłaszcza w przypadku
niepowodzeń). Opracowy-
wanie materiałów i udział
w przetargach. Kontakty
z klientami (obsługa). Jazda
samochodem. Współzawo-
dnictwo w obrębie firmy.
Niepokój o wysokoS
ć wy-
nagrodzenia i lęk o utratę
pracy. Przeciążenie pracą.
Brak czasu na życie rodzinne.
Agresja ze strony ludzi. Kontakty z klientami. Uży- Urazy ciała ze skutkiem
cie siły osób postronnych trudnym do przewidzenia,
w celach przestępczych. aż do S
miertelnego włącznie.
Pogryzienie przez psa  Tereny prywatne  zwierzę- Skaleczenia (rany szarpane
agresja ze strony innych ta bez nadzoru. i kłute), potłuczenia, siniaki
zwierząt.  zwłaszcza nóg, poważne
obrażenia ciała.
4 czerwiec 2008
Rozdział 5/2.J.4. OPINIE
Rozdział 5/2.J.4.
123
Energia elektryczna. Używane urządzenia zasi- Poparzenia. Utrata przytom-
lane prądem elektrycznym noS
ci. Zatrzymanie akcji
(w tym oS
wietlenie). Nie- serca. R
mierć.
sprawna instalacja elek-
tryczna w biurze.
Uderzenie o nieruchome Elementy wejS
ć i wyposaże- Urazy ciała, szczególnie
elementy. nia pomieszczeń. niebezpieczne urazy głowy.
Uderzenia przez ruchome Skrzydło bramy, okna, Stłuczenia ciała, najczęS
ciej
elementy. drzwi, szlaban przy wjex
- palców dłoni, urazy głowy.
dzie na teren firmy.
Kontakt z ostrymi, szorstki- Elementy konstrukcji bram. Skaleczenia i zakłucia 
mi krawędziami. Krawędzie opakowań najczęS
ciej dłoni.
transportowanych próbek,
produktów, itp.
Pożar. Zapalenie się paliwa w wy- Zatrucie dymami pożaro-
niku wypadku drogowego wymi  tlenkiem węgla,
lub zwarcia w instalacji poparzenie, a nawet S
mierć.
elektrycznej. Nie wyłączone
elektryczne urządzenia
grzejne w biurze (poS
piech
w pracy). Gromadzenie
w pomieszczeniach biuro-
wych materiałów palnych.
Poparzenia termiczne. Podczas przygotowywania Oparzenie I i II stopnia
kawy lub herbaty  kontakt skóry rąk.
z gorącymi powierzchniami
w pomieszczeniu socjalnym.
Przeciążenie układu ruchu. Podnoszenie, przenoszenie Urazy kręgosłupa, barków,
opakowań z próbkami pro- nadgarstków.
duktów lub produktami do-
starczanymi do klienta.
Zagrożenia biologiczne
Zagrożenie ródło zagrożenia
Możliwe skutki zagrożenia
Grupa Droga zakażenia
Wirusy grypy (typu A, B, C) Ludzie. Grypa, zapalenie płuc.
orthomyxovirdae.
Gr. 2, szczepienia Drogą powietrzno-kropel-
kową.
Gronkowiec złocisty Ludzie. Zakażenia ropne, zapalenie
Staphlococcus areus. górnych dróg oddecho-
wych, alergia skórna.
czerwiec 2008 5
OPINIE Rozdział 5/2.J.4.
Rozdział 5/2.J.4.
123
Gr. 2, brak szczepień A. Drogą powietrzno-kropel-
kową, powietrzno-pyłową,
pokarmową, bezpoS
rednio.
Prątek grux
licy Mycoba Ludzie. Grux
lica płuc, rzadziej
cterium tuberculosis. innych narządów.
Gr. 3, szczepienia. Drogą powietrzno-kropel-
kową.
Salmonell choleraesuis. Woda, produkty roS
linne Salmonelloza, zapalenie
i zwierzęce, posiłki w pracy. żołądka i jelit, zatrucia
pokarmowe.
Gr. 3, szczepienia. Drogą pokarmową.
6. Stosowane S
rodki profilaktyczne
Pracodawca zapewnia:

szkolenia bhp ogólne i stanowiskowe (także szkolenie okresowe) oraz

systematyczne badania lekarskie.
PRZYKA
AD W trakcie instruktaży stanowiskowych duży nacisk kładziony jest na zasady wykonywania transpor-
tu ręcznego, w tym zasady wykonywania załadunku i rozładunku przewożonych towarów.
Firma zapewnia również doszkalanie w zakresie techniki bezpiecznej jazdy samo-
chodem.
Środki ochrony Przedstawiciel handlowy wyposażony został w:
i ubrania

rękawice robocze,
robocze

ocieplaną kurtkę na sezon jesienno-zimowy,

okulary przeciwsłoneczne oraz

kamizelkę odblaskową i hełm ochronny, które wykorzystuje w trakcie napraw
samochodu prowadzonych na drodze i wizyt u klientów na placach budowy.
Omówione ryzyko zawodowe dotyczy przedstawiciela handlowego, który zajmu-
je się sprzedażą okuć budowlanych. Dlatego zdarza się, że pracownik wykonuje
swoje czynnoS
ci u klientów także na terenie budowy. Stąd wS
ród S
rodków ochrony
indywidualnej, w jakie wyposażono pracownika, znalazł się hełm ochronny.
Ponadto firma dba o dobry stan i odpowiednie wyposażenie wykorzystywanych
samochodów  zapewnia regularne kontrole stanu technicznego pojazdów (po
uzgodnieniu terminów z pracownikiem), w tym wymianę ogumienia w zależno-
S
ci od sezonu. Wszystkie pojazdy mają obowiązkowe ubezpieczenia komunika-
cyjne, a każdorazowo przed przystąpieniem do podróży przedstawiciel handlo-
wy obowiązkowo sprawdza, czy ma odpowiednie dokumenty potwierdzające
opłacenie OC.
6 czerwiec 2008
Rozdział 5/2.J.4. OPINIE
Rozdział 5/2.J.4.
Każde zgłoszenie o uczestnictwie w zdarzeniu drogowym jest przedmiotem po-
stępowania wyjaS
niającego.
Firma wprowadziła też kary za nagminne łamanie przepisów prawa ruchu dro-
gowego i powodowanie wypadków lub kolizji.
W firmie wprowadzono procedurę sprawdzania prawa jazdy i doS
wiadczenia
związanego z kategorią prawa jazdy pracownika. Przed przyznaniem prawa do
użytkowania samochodu służbowego pracodawca (właS
ciciel) lub bezpoS
redni
przełożony odbywa próbną jazdę z nowo zatrudnianym pracownikiem. Jazda taka
nie może być krótsza niż 30 minut.
Pracownik zobowiązany jest do poinformowania bezpoS
redniego przełożonego
o utracie prawa jazdy.
7. Statystyka wypadków przy pracy i chorób
zawodowych na stanowisku pracy za ostatnie 5 lat
W ostatnim okresie nie zanotowano wypadków przy pracy w tej grupie zawo-
dowej.
8. Karta oceny ryzyka zawodowego
Poniższa karta oceny ryzyka zawodowego została opracowana w skali trójstop-
niowej wg Polskiej Normy PN-N-18002:2000.
Ponieważ jest to karta przykładowa, to w przypadku konkretnego stanowiska pra-
cy w Państwa firmie, przedstawiciel handlowy może nie być narażony na częS
ć
z opisanych zagrożeń, natomiast mogą pojawić się inne, nieuwzględnione w niniej-
szej ocenie.
JeS
li pracownik sprzedaje usługi S
wiadczone przez zakład, to nie wystąpią zagrożenia związane PRZYKA
AD
z transportem próbek i gotowych wyrobów do klienta  np. przeciążenie układu mięS
niowo-szkie-
letowego.
czerwiec 2008 7
Rozdział 5/2.J.4.
Rozdział 5/2.J.4.
KARTA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO Data & ........... Numer Karty ....................................
Sporządził zespół
Liczba ............................................................
narażonych ............................................................
Stanowisko pracy Przedstawiciel handlowy
........................ ............................................................
Charakterystyka stanowiska pracy: Dokumenty odniesienia:
 rozp. MPiPS z 26.9.1997 r. w sprawie ogólnych prze-
Miejsce pracy to:
pisów bhp (tj. Dz.U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650,
" biuro w okreS
lone dni tygodnia oraz
ze zm.),
" teren obejmujący obszar południowo-wschodniej Polski (województwa: lubelskie, podkarpackie,
 rozp. MPiPS z 1.12.1998 r. w sprawie bhp na stanowi-
S
więtokrzyskie i małopolskie), na którym ma się on zajmować sprzedażą okuć budowlanych,
skach wyposażonych w monitory ekranowe (Dz.U.
" kabina samochodu.
Nr 148, poz. 973),
Praca polega na ciągłym kontakcie z klientami z danego regionu; osobiste kontakty są intensywne
 rozp. MPiPS z 14.3.2000 r. w sprawie bhp przy ręcz-
i niezbędne.
nych pracach transportowych (Dz.U. Nr 26, poz. 313,
Praca wymaga częstego przemieszczania się z miejsca na miejsca w obrębie wyznaczonego rejonu
ze zm.),
kraju.
 ustawa  Prawo o ruchu drogowym z 20.6.1997 r.
System czasu pracy jest zadaniowy (najczęS
ciej są to godziny pracy biur i sklepów, hurtowni, itp.).
(tj. Dz.U. z 2005 r. Nr 108, poz. 908, ze zm.),
 polska Norma PN-N-18002:2000.
W pracy wykorzystywane są:
" komputer  laptop oraz drukarka,
" telefon komórkowy,
" samochód osobowy.
Zagrożenia fizyczne, chemiczne i psychofizyczne
Lp. Zagrożenie ródło zagrożenia CiężkoS
ć Prawdopodobieństwo Oszacowanie Działania
Wyniki pomiarów szkód ryzyka profilaktyczne
12 3 4 5 6 7
1. PoS
lizgnięcie, potknięcie Droga dojS
cia do klienta  S
liskie R
rednia Mało prawdopodobne Małe  Działania ograniczające poS
piech,
i upadek na tym samym (błoto, S
nieg) i nierówne (wy- dopuszczalne zwłaszcza podczas wizyty u klienta.
poziomie. kruszone) powierzchnie po- Stosowanie odpowiedniego obuwia
sadzki. Nieporządek na stano- o dobrej przyczepnoS
ci do podłoża
wisku pracy. Obuwie o S
liskiej (najlepiej obuwie z płaskimi obcasami
podeszwie. i chropowatymi podeszwami). Bieżąca
kontrola stanu posadzki na terenie
zakładu. W przypadku zauważenia
Rozdział 5/2.J.4.
8
WZÓR
12 3 4 5 6 7
ubytków, wykruszeń  bieżące
naprawy. DbałoS
ć o ład i porządek
w miejscu wykonywania pracy. Sto-
sowanie znaków bezpieczeństwa na
terenie zakładu.
2. Potknięcie i upadek na Przemieszczanie się po scho- Duża Mało prawdopodobne R
rednie  Stosowanie odpowiedniego obuwia
niższy poziom. dach. dopuszczalne (najlepiej z płaskimi obcasami i chro-
powatymi podeszwami). Wzmożona
uwaga w czasie przemieszczania się
po schodach. Oznakowanie krawędzi
stopni na terenie zakładu. Działania
ograniczające poS
piech.
3. Wymuszona pozycja Praca biurowa w pozycji sie- R
rednia Mało prawdopodobne Małe  Praca biurowa. WłaS
ciwe przygo-
ciała. dzącej. Wielogodzinne prowa- dopuszczalne towanie stanowiska do pracy z kom-
dzenie samochodu służbowe- puterem: dobór biurek (wysokoS
ć,
go. Opieranie łokcia o framugę wielkoS
ć blatu). Prawidłowo wyre-
okna pojazdu (bez klimatyzacji). gulowane siedzisko spełniające wy-
magania przepisów. Zastosowanie
podnóżka. Odpowiednie ustawienie
monitora. Klawiatura umieszczona
w sposób umożliwiający oparcie nad-
garstków na powierzchni stołu.
Prowadzenie samochodu. WłaS
ci-
we ustawienie, położenia siedziska,
(pozycja ciała w czasie jazdy powinna
być możliwie wyprostowana, zagłó-
wek ustawiony tak, aby tył głowy
znajdował się na wysokoS
ci jego
S
rodka). Kontrolowanie położenia lu-
sterek zewnętrznych. Eliminowanie
przyzwyczajeń opierania łokcia o fra-
mugę okna podczas prowadzenia po-
jazdu  korzystanie z podłokietników
znajdujących się na wyposażeniu sa-
mochodów.
WZÓR
Rozdział 5/2.J.4.
9
12 3 4 5 6 7
Ogólne. WłaS
ciwa organizacja pracy
 rozplanowanie i rozłożenie w cza-
sie zadań odpowiednio dobierając
przerwy i okresy odpoczynku.
4. Wypadek komunika- Ruch drogowy podczas podró- Duża Mało prawdopodobne R
rednie  Odpowiednie zarządzanie podró-
cyjny. ży służbowej samochodem. dopuszczalne żami służbowymi, w tym: właS
ciwe
Długotrwałe prowadzenie planowanie jazdy, korzystanie z tras
pojazdów samochodowych. najmniej męczących, jazda w miarę
Złe warunki atmosferyczne możliwoS
ci poza godzinami szczytu.
i drogowe (opady, oblodzenia, Stosowanie przerw i okresów prze-
uliczne korki). Nadmierna znaczonych na odpoczynek. Bez-
prędkoS
ć. Działanie w poS
- względny zakaz korzystania z telefo-
piechu. nu komórkowego bez zestawu
głoS
nomówiącego w trakcie jazdy
samochodem  montowanie zesta-
wów głoS
nomówiących w każdym
samochodzie. Zakaz prowadzenia
długich rozmów w czasie jazdy.
Prawidłowy dobór parku samocho-
dowego i dbałoS
ć o stan techniczny
wykorzystywanych pojazdów (prze-
glądy, ogumienie). Cykliczne szkole-
nia kierowców w zakresie praktyk
bezpiecznej jazdy. Okresowe bada-
nia lekarskie kierowców  przedsta-
wicieli handlowych. Przestrzeganie
Kodeksu drogowego, w tym prze-
strzeganie obowiązujących ograni-
czeń prędkoS
ci. Stosowanie się do
wymaganych norm czasu pracy pod-
czas prowadzenia samochodu.
Rozdział 5/2.J.4.
10
WZÓR
12 3 4 5 6 7
5. Potrącenie lub najecha- Ruch drogowy podczas usuwa- Duża Mało prawdopodobne R
rednie  Sygnalizowanie postoju pojazdu z po-
nie przez innego uczest- nia awarii samochodu stojącego dopuszczalne wodu uszkodzenia lub wypadku po-
nika ruchu. na poboczu drogi. przez włączenie S
wiateł awaryjnych
pojazdu, a ponadto:
" na autostradzie  umieszczenie
ostrzegawczego trójkąta odbla-
skowego w odległoS
ci 100 m za
pojazdem na jezdni lub poboczu,
odpowiednio do miejsca unieru-
chomienia pojazdu,
" poza obszarem zabudowanym 
przez umieszczenie w odległoS
ci
30 50 m za pojazdem ostrze-
gawczego trójkąta odblaskowego
i włączenie S
wiateł awaryjnych.
Stosowanie kamizelek odblaskowych
po zmierzchu i w gorszych warun-
kach atmosferycznych. Zachowanie
szczególnej ostrożnoS
ci.
6. Zmienne warunki Praca na otwartej przestrzeni R
rednia Mało prawdopodobne Małe  Odpowiedni ubiór do panujących wa-
atmosferyczne. i w kabinie samochodu. Wyso- dopuszczalne runków pogodowych. Przestrzeganie
ka temperatura lub przeciągi zasad zachowania się w czasie pro-
w kabinie samochodu. Naraże- wadzenia pojazdu, w tym m.in.: uni-
nie na nagłe zmiany temperatur kanie przeciągów, opuszczania szyb,
po wyjS
ciu z klimatyzowanej nieprawidłowego ustawiania regulacji
kabiny. klimatyzacji w kabinie samochodu.
7. Przeciążenie narządu Wielogodzinne prowadzenie R
rednia Mało prawdopodobne Małe  Prowadzenie samochodu. WłaS
ci-
wzroku. pojazdu: dopuszczalne we planowanie jazdy trasy uwzględ-
niając konieczne przerwy i okresy
" bezpoS
rednie i odbite pro-
odpoczynku. Kontrolne badania
mieniowanie słoneczne,
wzroku. Stosowanie właS
ciwie do-
" oS
lepianie przez innych użyt-
branych okularów przeciwsłonecz-
kowników w czasie jazdy
nych oraz korekcyjnych  z filtrami.
w nocy.
WZÓR
Rozdział 5/2.J.4.
11
12 3 4 5 6 7
Długotrwała praca na kompu- Praca biurowa. Przerwy w pracy
terze. (co godzinę 5 minut). WłaS
ciwe
oS
wietlenie stanowiska pracy (w tym
usytuowanie monitora ekranowego
względem okien i lamp oS
wietlenio-
wych, stosowanie żaluzji w oknach).
Ustawienie prawidłowego kontrastu
obrazu na monitorze.
8. Stres. Presja kierownictwa związana R
rednia Mało prawdopodobne Małe  Podjęcie działań korygujących stre-
z wynikami pracy (zwłaszcza dopuszczalne sujące elementy S
rodowiska pracy,
w przypadku niezrealizowania m.in. poprzez: ustalenie jasnego po-
planów sprzedaży). Wielogo- działu obowiązków pomiędzy pra-
dzinne negocjacje handlowe cownikami. Planowanie pracy.
(zwłaszcza w przypadku niepo- DbałoS
ć o poprawne relacje pomię-
wodzeń). Opracowywanie ma- dzy pracownikami. Jasne zasady wy-
teriałów i udział w przetargach. nagradzania zapisane w regulaminie
Kontakty z klientami (obsługa). pracy. Angażowanie pracowników
Jazda samochodem. Współza- w ustalanie sposobów i terminów
wodnictwo w obrębie firmy. wykonania poszczególnych prac.
Niepokój o wysokoS
ć wyna- Ustalanie grafików czasu wolnego.
grodzenia i lęk o utratę pracy. Ćwiczenia technik relaksacji podczas
Przeciążenie pracą. Brak czasu przerw w pracy.
na życie rodzinne.
9. Agresja ze strony ludzi. Kontakty z klientami. Użycie R
rednia Mało prawdopodobne Małe  Identyfikacja niebezpiecznych warun-
siły osób postronnych w celach dopuszczalne ków w S
rodowisku pracy oraz prze-
przestępczych. kazywanie odpowiednich ostrzeżeń
w razie wystąpienia tego typu zagro-
żeń. Opracowanie i wdrożenie odpo-
wiednich procedur zapobiegających
przemocy (w tym stała kontrola te-
lefoniczna lub radiowa pracownika,
Rozdział 5/2.J.4.
12
WZÓR
12 3 4 5 6 7
zakaz zabierania po drodze osób po-
stronnych). Szkolenia pracowników
w zakresie metod przeciwdziałania
przemocy (wzmożona uwaga, we-
zwanie policji, udostępnienie S
rodków
paraliżująco-obezwładniających).
10. Pogryzienie przez psa  Tereny prywatne  zwierzęta R
rednia Mało prawdopodobne Małe  Unikanie wchodzenia na teren pry-
agresja ze strony innych bez nadzoru. dopuszczalne watny/firmowy, na którym znajduje
zwierząt. się pies bez kontroli. Nie uciekanie
przed agresywnym zwierzęciem
(ucieczka pobudza jedynie psa do
większej agresji). WłaS
ciwy sposób
postępowania to: zatrzymanie się,
bezruch, zachowanie spokoju (nie
krzyczeć), nie odwracanie się plecami
do szczekającego psa, umożliwienie
zwierzęciu obwąchanie (zwierzę po-
zostawia w spokoju osobę po uS
wia-
domieniu sobie, że nie jest ona na-
prawdę żadnym zagrożeniem).
11. Energia elektryczna. Używane urządzenia zasilane Duża Mało prawdopodobne R
rednie  Prawidłowy osprzęt elektryczny, np.:
prądem elektrycznym (w tym dopuszczalne gniazda wtykowe, wtyczki,
oS
wietlenie). Niesprawna insta- przełączniki, przewody zasilające.
lacja elektryczna w biurze. Sprawna ochrona przeciwporażenio-
wa instalacji i urządzeń (okresowe
przeglądy, kontrole i pomiary sku-
tecznoS
ci ochrony przeciwporażenio-
wej wykonywane w odpowiednich
terminach przez upoważnione oso-
by). Zakaz wykonywania napraw
urządzeń elektrycznych przez osoby
do tego nieupoważnione.
WZÓR
Rozdział 5/2.J.4.
13
12 3 4 5 6 7
12. Uderzenie o nierucho- Elementy wejS
ć i wyposażenia R
rednia Mało prawdopodobne Małe  Wzmożona uwaga. Usuwanie prze-
me elementy. pomieszczeń. dopuszczalne szkód z przejS
ć komunikacyjnych
(utrzymywanie porządku). Oznako-
wanie miejsc niebezpiecznych barwa-
mi i znakami bezpieczeństwa. WłaS
ci-
we rozmieszczenie elementów wy-
posażenia stanowiska pracy.
13. Uderzenia przez rucho- Skrzydło bramy, okna, drzwi, R
rednia Mało prawdopodobne Małe  Wzmożona uwaga w czasie porusza-
me elementy. szlaban przy wjex
dzie na teren dopuszczalne nia się zwłaszcza po obcym terenie
firmy. i zwracanie uwagi na wykonywane
czynnoS
ci. Sprawne zabezpieczenia
wrót bram wjazdowych przed przy-
padkowym zamknięciem. Wzmożona
uwaga w rejonie bram, zwłaszcza
przy dużym natężeniu ruchu i złej
pogodzie. Wydzielenie oddzielnych
bram dla pieszych i pojazdów. Ogra-
niczanie poS
piechu.
14. Kontakt z ostrymi, Elementy konstrukcji bram. R
rednia Mało prawdopodobne Małe  Zabezpieczenie ostrych krawędzi
szorstkimi krawędziami. Krawędzie opakowań trans- dopuszczalne i kantów poprzez właS
ciwie dobrane
portowanych próbek, produk- opakowania zewnętrzne. Używanie
tów, itp. rękawic ochronnych. Wzmożona
uwaga przy manipulowaniu przedmio-
tami stwarzającymi zagrożenie skale-
czeniem, w tym otwieranie opakowań.
15. Pożar. Zapalenie się paliwa w wyniku R
rednia Mało prawdopodobne Małe  DbałoS
ć o stan techniczny pojazdu
wypadku drogowego lub zwar- dopuszczalne i sprawnoS
ć gaS
nicy. Postępowanie
cia w instalacji elektrycznej. zgodnie z procedurą w czasie tanko-
Nie wyłączone elektryczne wania paliwa (szczelnoS
ć przewodów
urządzenia grzejne w biurze paliwowych, unikanie rozlewania
(poS
piech w pracy). Groma- paliwa, zakaz palenia papierosów 
dzenie w pomieszczeniach biu- także w pobliżu pracującego silnika).
rowych materiałów palnych.
Rozdział 5/2.J.4.
14
WZÓR
12 3 4 5 6 7
Przestrzeganie zakładowych proce-
dur i instrukcji ppoż. Kontrola spraw-
noS
ci i oznakowania miejsc usytu-
owania podręcznego sprzętu ppoż.
Wyznaczenie dróg i wyjS
ć ewakuacyj-
nych. Okresowe szkolenia pracowni-
ków w zakresie zasad postępowania
na wypadek powstania pożaru.
Przeglądy, oględziny i pomiary wy-
konywane we wskazanych termi-
nach. Kontrola pomieszczeń przed
ich opuszczeniem.
16. Poparzenia termiczne. Podczas przygotowywania R
rednia Mało prawdopodobne Małe  Przestrzeganie instrukcji i procedur.
kawy lub herbaty  kontakt dopuszczalne Wzmożona uwaga w sąsiedztwie
z gorącymi powierzchniami urządzeń, które mogą być rozgrzane.
w pomieszczeniu socjalnym. Zachowanie S
rodków ostrożnoS
ci
w czasie przygotowywania i spoży-
wania posiłku. Zakaz samodzielnego
uzupełniania płynu chłodniczego
w samochodzie przed upewnieniem
się czy silnik nie jest dostatecznie
wystudzony. Stosowanie S
rodków
ochrony przez pracowników (ręka-
wic, uchwytów), np. przy nalewaniu
i przenoszeniu gorących napojów.
Ograniczenie poS
piechu.
17. Przeciążenie układu Podnoszenie, przenoszenie R
rednia Mało prawdopodobne Małe  Stosowanie wózka dwukołowego,
ruchu. opakowań z próbkami produk- dopuszczalne w przypadku przewożenia większej
tów lub produktami dostarcza- partii produktów do klienta.
nymi do klienta.
WZÓR
Rozdział 5/2.J.4.
15
Zagrożenia biologiczne
Lp. Zagrożenie ródło zagrożenia CiężkoS
ć Prawdopodobieństwo Oszacowanie Działania profilaktyczne
szkód ryzyka
Grupa ryzyka Droga przenoszenia Obowiązek przechowywania akt
18. Wirusy grypy (typu A, Ludzie. Duża Mało prawdopodobne R
rednie  Szczepienia tylkoAi B.
B, C) orthomyxovirdae. dopuszczalne
Drogą powietrzno-kropelkową. Nie.
Gr. 2, szczepienia.
19. Gronkowiec zlocisty Ludzie. Duża Mało prawdopodobne R
rednie  R
rodki ochrony indywidualnej, prze-
Staphlococcus areus. dopuszczalne strzeganie zasad higieny.
Drogą powietrzno-kropelkową,
Gr. 2, brak szczepień A. powietrzno-pyłową, pokarmo- Nie.
wą, bezpoS
rednio.
20. Prątek grux
licy Mycoba Ludzie. Duża Mało prawdopodobne R
rednie  Szczepienia ochronne, przestrzeganie
cterium tuberculosis. dopuszczalne zasad higieny.
Drogą powietrzno-kropelkową.
Gr. 3, szczepienia. Nie.
21. Salmonell choleraesuis. Woda, produkty roS
linne Duża Mało prawdopodobne R
rednie  Bezwzględne przestrzeganie zasad
i zwierzęce, posiłki w pracy. dopuszczalne higieny, spożywanie posiłków
Gr. 3, szczepienia.
w pewnych punktach żywienia zbio-
Drogą pokarmową.
rowego.
Nie.
Uwagi: W karcie wymieniono niektóre główne zagrożenia. Zatwierdził:
Rozdział 5/2.J.4.
16
WZÓR