Ćw. 4  Immunologiczne zróżnicowanie limfocytów. Test rozetkowy
Komórki immunologicznie kompetentne:
Linia mieloidalna:
� Erytrocyty
� Megakariocyty
-� Trombocyty (płytki krwi)
� Granulocyty  Granulocyty i makrofagi powstają ze wspólnych komórek prekursorowych
w szpiku, ale różnią się morfologią i funkcją. Wyróżnia się trzy rodzaje granulocytów, które
pełnią odmienne funkcje w reakcjach immunologicznych.
-� Eozynofile (granulocyty kwasochłonne)  po wywędrowaniu ze szpiku docierają do
krwi, w której przebywają około 30-60 minut, a następnie migrują do tkanek,
w których giną po kilku dniach. Eozynofile stanowią około 1-3% leukocytów krwi. Ich
liczba znacznie wzrasta w przewlekłych zapaleniach i w chorobach alergicznych.
Zasadniczą funkcją eozynofili jest neutralizacja mediatorów, które wytworzyły
bazofile i komórki tuczne oraz ochrona organizmu przed infekcjami, głównie przed
robaczycami (tasiemcami, włośniem krętym), chorobami bakteryjnymi (szkarlatyna)
czy chorobami wirusowymi (żółtaczka).
-� Bazofile (granulocyty zasadochłonne)  Bazofile pochodzące ze szpiku stanowią około
0,5-1% całej liczby leukocytów. Cytoplazma tych komórek zawiera liczne ziarnistości,
w skład których wchodzi między innymi heparyna. Jest to związek przeciwdziałający
krzepnięciu krwi, co zapobiega tworzeniu się zakrzepów, zwłaszcza wokół ognisk
zapalnych. Komórki te biorą udział w reakcjach alergicznych oraz w zapaleniach.
-� Neutrofile (granulocyty obojętnochłonne)  wędrują ze szpiku kostnego do krwi,
którą opuszczają po 6-24 godzinach, aby przejśd przez śródbłonek naczyniowy do
tkanek, gdzie giną w ciągu 1-3 dni. Neutrofile stanowią około 60% wszystkich
leukocytów. Są pierwszą linią obrony organizmu, gdyż jako pierwsze docierają do
miejsca uszkodzenia tkanek wywołanego inwazją drobnoustrojów, bądz
innymi
czynnikami. Giną zazwyczaj w kilka godzin po przeprowadzonej fagocytozie. Duże
nagromadzenie się neutrofili i produktów ich rozpadu powoduje powstanie ropy.
� Monocyty
-� Makrofagi  są to komórki pochodzenia szpikowego, które po przejściu stadium
monocytu we krwi wędrują przez śródbłonek naczyo do tkanek. Ich cechą
charakterystyczną jest ruchliwośd i zdolnośd do fagocytozy. Występują jako
makrofagi wolne, migrujące oraz osiadłe. Makrofagi o różnej lokalizacji mogą różnid
się morfologią i pełnioną funkcją. Makrofagi śledziony, wątroby, płuc, otrzewnej,
nerek, skóry, szpiku, tkanki łącznej, mikrogleju mózgu czy osteoklasty kości
utworzyły, tzw. układ makrofagów. Pełnią one bardzo ważną funkcję w obronie
immunologicznej swoistej i nieswoistej. Dzięki temu, że posiadają zdolnośd do
fagocytozy, usuwają z organizmu komórki zużyte czy martwe. W swoistej
odpowiedzi immunologicznej prezentują antygen limfocytom T. Uczestniczą także
w odpowiedzi typu komórkowego, zwłaszcza w cytotoksyczności komórkowej
zależnej od przeciwciał.
-� Komórki dendrytyczne  Do komórek dendrytycznych zaliczane są dwa typy komórek
o podobnej morfologii, lecz o innym pochodzeniu.
ż� Pierwszym rodzajem komórek są komórki pochodzenia szpikowego
znajdujące się w skórze oraz w strefach T-zależnych węzłów chłonnych
i śledziony. Należą do tej samej linii, co makrofagi i są szczególnie skuteczne
w prezentowaniu antygenów limfocytom T.
ż� Drugim typem są pęcherzykowate komórki dendrytyczne zlokalizowane
w grudkach rozrodczych tkanek limfatycznych. Komórki te są zdolne do
długotrwałego utrzymywania na swojej powierzchni antygenów
w kompleksie z przeciwciałami.
� Komórki tuczne (mastocyty)  Mastocyty powstają w szpiku kostnym, jednak do krążenia
docierają jako niedojrzałe prekursory. W dojrzałe komórki tuczne różnicują się dopiero w
tkankach obwodowych, gdzie przebywają do kilkunastu miesięcy. Występują w pobliżu
naczyo krwionośnych, głównie w tkance łącznej i tłuszczowej oraz w skórze i pod błonami
śluzowymi. W przeciwieostwie do bazofili, które są już komórkami koocowo zróżnicowanymi,
mastocyty mogą się dalej dzielid. Cytoplazma tych komórek zawiera liczne ziarnistości, w
skład których wchodzi między innymi heparyna. Jest to związek przeciwdziałający krzepnięciu
krwi, co zapobiega tworzeniu się zakrzepów, zwłaszcza wokół ognisk zapalnych. Komórki te
biorą udział w reakcjach alergicznych oraz w zapaleniach.
Linia limfoidalna:
� Limfocyty B  powstają w czerwonym szpiku kostnym, są grasiczoniezależne (gdyż nie
przechodzą przez grasicę),wytwarzają immunoglobuliny, które biorą udział w odporności
typu humoralnego; Limfocyty B żyją krótko, bo około 4 - 10 dni.
-� Plazmocyty (komórki plazmatyczne)  powstają w wyniku różnicowania się
limfocytów B pod wpływem antygenu. Są to jądrzaste komórki z dużą ilością
zasadochłonnej cytoplazmy oraz mocno rozwiniętą siateczką endoplazmatyczną,
w której zachodzi synteza przeciwciał. Należą do komórek efektorowych odpowiedzi
humoralnej o długości życia od kilku do kilkunastu tygodni. W przeciwieostwie do
limfocytów B nie mają na swojej powierzchni receptorów immunoglobulinowych.
ż� Przeciwciała
� Limfocyty T  powstają w czerwonym szpiku kostnym, skąd następnie wędrują do grasicy,
w której proliferują i nabywają cechy immunologiczne, są grasiczozależne (gdyż przechodzą
przez grasicę), następnie przedostają się do innych narządów limfatycznych, są
odpowiedzialne za wykrywanie i unieszkodliwianie czynników obcych dla organizmu, czyli
biorą udział w odporności typu komórkowego; Limfocyty T żyją nawet 10 lat.
-� Tc (cytotoxic)  są to limfocyty cytotoksyczne
-� Th (helper)  są to limfocyty pomocnicze, które wydzielają cytokiny pobudzające
i podtrzymujące odpowiedz
immunologiczną
-� Treg (regulatory)  limfocyty regulatorowe, które wydzielają cytokiny hamujące
odpowiedz
immunologiczną
� Komórki K i NK  częśd komórek podobnych morfologicznie do limfocytów nie posiada na
swojej powierzchni markerów limfocytów T i B oraz charakterystycznych dla tych komórek
receptorów antygenowych, dlatego nazwane zostały "komórkami zerowymi". Pod względem
morfologicznym są to duże, żyjące około tygodnia komórki z licznymi ziarnistościami
cytoplazmatycznymi. Wśród nich wyróżnia się komórki K i NK.
-� Komórki K (Killer, czyli zabójca) są formą rozwojową komórek NK. Mają one zdolnośd
do zabijania komórek oznaczonych przeciwciałami skierowanymi przeciwko ich
antygenom powierzchniowym. Taki proces zabijania nazywa się cytotoksycznością
komórkową zależną od przeciwciał (Antibody Dependent Cellular Cytotoxicity 
ADCC).
-� Komórki NK (Natural Killer, czyli wrodzony zabójca) są to komórki, które mają
zdolnośd do uszkadzania, bez wcześniejszej immunizacji, niektórych komórek
nowotworowych i komórek, które nie są nowotworowe i są słabo zróżnicowane.
W chorobach, takich jak białaczka, szpiczak mnogi czy policytemia, czyli w chorobach,
w których zaburzeniu ulega funkcja szpiku zaobserwowano obniżoną aktywnośd
komórek NK.
Limfocyty T
� limfocyty T można podzielid na:
-� TC, TH, TREG
-� różnice w budowie TCR:
v� Tą� (ok 90 %)
v� Tł� (ok 10 %, mogą rozpoznawad antygeny wolne, powstają wcześniej w
ontogenezie, zalicza się je do pierwotnej odpowiedzi)
1) Limfocyty TC
� zdolne do cytotoksyczności są:
-� lim. Tą� CD8+
-� lim. Tą� CD4+
-� lim. Tł�
-� lim. NKT
-� kom. NK
� limfocyty TC CD8+:
-� zabijają komórki rozpoznając allogeniczne MHC kl. I lub Ag połączone z
autogenicznymi MHC kl. I
-� TC1, TC2
2) Limfocyty TH
� wspomagają odpowiedz
humoralną i komórkową, zarówno przez bezpośredni kontakt jak i
wydzielanie cytokin
� ułatwiają aktywację, proliferację i różnicowanie lim. B, prekursorów lim. TC, oraz pobudzają
makrofagi
� mają na powierzchni CD4 i rozpoznają Ag prezentowany przez MHC kl. II
� limfocyty TH1 wytwarzają:
-� IL-2 (stymuluje aktywnośd limfocytów), IFN-ł (aktywuje MĆ)
-� wspomagają odpowiedz
komórkową
� limfocyty TH2 wytwarzają:
-� IL-4, IL-5, IL-10, IL-13 (czynniki wzrostu i różnicowania lim.B)
-� wspomagają odpowiedz
humoralną
3) Limfocyty TREG
� są zdolne do czynnego zabezpieczania przed autoagresją
� lim. T CD4+ CD25+ Foxp3+ "� tzw. naturalne TREG
� lim. TR1 (wydzielają IL-10, TGF-�), lim. TH3 (wydzielają TGF-�) "� tzw. indukowane TREG
� funkcje regulatorowe spełniają również  lim. TH2, niektóre lim. T CD8+, niektóre lim. Tł�
DOJRZEWANIE LIMFOCYTÓW T:
Limfocyty B
� limfocyty B można podzielid na:
-� limfocyty B1
v� limfocyty występujące we krwi w ilości 20%, ale w płodach są dominujące
v� lim. B1a  mają w swej błonie cząsteczką CD5
v� lim. B1b  nie posiadają cząsteczki CD5
-� limfocyty B2
DOJRZEWANIE LIMFOCYTÓW B:
Testy rozetkowe
1) Rozetki E
� Rozetki bezpośrednie
� Ok. 70% limfocytów krwi obwodowej tworzą rozetki spontaniczna (E) z
erytrocytami barana (dzięki obecności receptorów dla tych erytrocytów w
błonie limfocytów T  antygen CD2+
� Liczba komórek tworzących rozetki E ulega obniżeniu w przebiegu chorób nowotworowych,
niektórych wirusowych oraz leczeniu środkami immunosupresyjnymi
2) Rozetki EA
� Rozetki pośrednie
� Powstają przez łączenie się fragmentu Fc immunoglobuliny (opłaszczającej erytrocyty) z
receptorami Fc (występującymi na powierzchni limfocytów B
� Nie jest to test rozpoznający jedynie limfocyty B, gdyż receptory Fc posiadają także makrofagi
i neutrofile
� Rozetki EA tworzy ok. 30% leukocytów krwi
3) Rozetki EAC
� Rozetki pośrednie
� Powstają przez połączenie kompleksu erytrocyt-przeciwciało-dopełniacz z obecnym na
limfocytach B receptorem dla składnika C3 dopełniacza
� Receptory dla składnika C3 dopełniacza posiadają także monocyty i neutrofile
� Rozetki EAC tworzy 10-20% leukocytów