8416074522

14

Konstytucjomlizacja prawa administracyjnego. Wybrane zagadnienia

Zasada proporcjonalności ustanowiona została w art. 31 ust. 3 Konstytucji RP: „Ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw mogą być ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób. Ograniczenia te nie mogą naruszać istoty wolności i praw". Wyodrębnia się tutaj: nakaz przydatności, nakaz konieczność oraz nakaz utrzymywania właściwych relacji między celem działania a ciężarem i dolegliwościami stosowanych środków¹⁰. Istota tej zasady polega na wyborze takiego środka ingerencji w prawa jednostki, który byłby dla niej najmniej uciążliwy, oraz na zachowaniu względnej równowagi między dolegliwością a założonym celem.

Kolejnym postulatem relewantnym dla postępowania administracyjnego, który można wywieść z Konstytucji RP, jest zasada równości wobec prawa. Artykuł 32 ust. 1 Konstytucji RP normuje, że: „Wszyscy są wobec prawa równi. Wszyscy mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne". Przepis ten nakłada obowiązek jednakowego taktowania wszystkich podmiotów znajdujących się w tej samej sytuacji bez tworzenia przywilejów czy dyskryminacji. Stanowi o tym wyrok Sądu Najwyższego z 28 listopada 1990 r.: „Obywatele, których prawna i faktyczna sytuacja wobec organów administracji jest zbliżona, mogą oczekiwać, iż zostaną wobec nich podjęte decyzje o podobnej, jeżeli nie tożsamej treści. Organ administracji może na podstawie decyzji zróżnicować sytuację obywateli w zakresie pewnej określonej grupy stosunków tylko na podstawie konkretnie sformułowanych przesłanek wynikających z niewątpliwie różnej sytuacji faktycznej, wyraźnego nakazu prawa lub ze względu na interes publiczny przemawiający za odmiennym potraktowaniem poszczególnych obywateli"^{1 2}.

Zasada prawa do sprawiedliwego, jawnego i szybkiego procesu zawarta jest w art. 45 ust. 1 Konstytucji RP: „Każdy ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd". Według stanowiska głoszonego przez przeważającą część przedstawicieli polskiej nauki prawa prawo do sądu rozumiane jest szeroko. Samo pojęcie sprawy, do której rozpatrzenia każdy ma prawo, ma zakres znaczeniowy szerszy niż w ujęciu ustaw istotnych dla poszczególnych gałęzi prawa. Nie występują tu żadne ograniczenia przedmiotowe i nie ma tu znaczenia,

1

¹⁰    Z. Kmieciak, Ogólne zasady prawa i postępowania administracyjnego, Warszawa 2000, s. 112.

2

   Wyrok SN z 28 listopada 1990 r., sygn. III ARN 28/29, OSP 1992, nr 7, poz. 48.