867718265

CZĘSC PIERWSZA Podstawy taki, na który chcesz iść w pierwszej kolejności? Bo właśnie tego wymagasz od widowni. Wyobraź sobie: to twoja szansa ucieczki. Po ciężkim tygodniu w pracy czy w szkole pożyczasz pieniądze od tatusia albo bierzesz zaliczkę od szefa, załatwiasz opiekunkę dla dzieciaków, jedziesz do miasta, idziesz do restauracji i do kina... Czy na ten właśnie film? Właśnie to pytanie zadaje sobie recenzent analizując twój scenariusz.

Tu ziemia

Musisz twardo stąpać po ziemi. Jeśli pracujesz nad, powiedzmy, wielką tragedią czy dziełem epickim, redukujesz szanse na ekranizację scenariusza, choćby był doskonały. Wbrew przebojom kasowym, które zdawałyby się potwierdzać co innego, studia filmowe nie uważają takich tematów za dochodowe, chyba że łączą się z nimi znane nazwiska. Czasami jednak nawet to nie wystarczy. Mało brakowało, a nie powstałyby filmy, które zdobyły Oscary - Angielski pacjent i Braveheart. Nie powstałyby na pewno, gdyby ich scenariusze trafiły w ręce recenzentów. Angielski pacjent powstał na podstawie wielokrotnie nagrodzonej powieści, ulubionej lektury doświadczonego producenta i utytułowanego reżysera; mimo tego na miesiąc przed rozpoczęciem produkcji wytwórnia Fox wpadła w panikę i zażądała, by w głównej roli kobiecej obsadzono niepasującą tu (ale popularną) Demi Moore zamiast Kristin Scott Thomas. Producenci mądrze odmówili i szczęśliwie znaleźli Miramax, inną wytwórnię zainteresowaną tym obrazem. Mogło jednak skończyć się inaczej. W przypadku filmu Braveheart autorem scenariusza był przyjaciel Mela Gibsona i osobiście poprosił go o przeczytanie go, a i tak minęło wiele lat, zanim Gibson zdecydował się zanieść tekst do Warner Bros. Nawet jego osobiste zaangażowanie nie przekonało władz wytwórni. Dopiero udział innej firmy, gotowej pokryć część kosztów, zdecydował o realizacji filmu. Nie chcemy przez to powiedzieć: nie pisz filmów historycznych czy innych, mało komercyjnych. Chcemy ci tylko uświadomić, że jeśli się na to decydujesz, czeka cię o wiele trudniejsza droga. A przy okazji, z omawianych przykładowo scenariuszy, zrealizowano Trzy tysiące - jako Pretty Woman. Scenariusz był na tyle dobry, że go kupiono, ale wytwórnia nie zaakceptowała smutnego zakończenia. I tak z tragicznej, gorzkiej antybaśni o Kopciuszku powstało coś zupełnie innego - słodka komedia z happy endem.

Filmowy sens i nonsens

Są rzeczy, które film może i których nie zrobi. Możemy w nim wiele zobaczyć i usłyszeć: środowisko, postacie reagujące na otaczający je świat albo na siebie nawzajem. Film pokaże nam zderzenia planet i nerwowy tik oka. Huknie wystrzałami armat i szepnie głosem kochanka. Nie pokaże stanu ducha bohatera, nie zdradzi jego przeszłości i marzeń, chyba że te uczucia da się przedstawić obrazem lub dźwiękiem. Emocje, zapachy, smaki, poglądy - wszystko trzeba opisać w taki sposób, żeby reżyser to zobaczył, aktor zagrał, operator sfilmował, a dźwiękowiec zarejestrował. Jeśli czegoś nie widzisz, nie słyszysz, a aktor tego nie zagra, zapomnij o tym. Autor scenariusza, który ma wyczucie filmowe, zabiera recenzenta w podróż nie po świecie słów, ale obrazów. Recenzent szuka scenariusza, który pozwoli mu zobaczyć film.