image43

24

Część pierwsza • Podstawowe pojęcia i problemy

Tadeusz Lewowicki • Prot

serca i zrozumienia potrzeb innych ludzi, prowadzony często w formie altruistycznej pomocy i opieki, przerodził się z czasem w formy zorganizowane, zinstytucjonalizowane i prowadzone w sposób profesjonalny.

Znacznemu poszerzeniu ulegał obszar działalności kojarzonej z pedagogiką społeczną. Powstawały organizacje i instytucje zajmujące się praktyką pedagogiki społecznej. W polu zainteresowań i poczynań praktycznych znalazły się instytucje oświaty pozaszkolnej, instytucje kulturalno-oświatowe, organizacje zajmujące się organizacją rekreacji i czasu wolnego, stowarzyszenia współtworzące treść i formy życia społecznego w środowiskach lokalnych, zawodowych i innych. Stosunkowo szybko dostrzeżone zostały oświatowo-wychowawcze walory książek i czasopism, potem innych mass mediów. Rozwijały się różne formy poradnictwa i upowszechniania wiedzy¹⁰.

Zinstytucjonalizowany i profesjonalny nurt pedagogiki społecznej wydaje się dziś dominujący¹, chociaż okres transformacji przynosi niemało zmian i trudności w obrazie takiej właśnie — profesjonalnie prowadzonej i zinstytucjonalizowanej — edukacji społecznej oraz pracy socjalnej.

Wciąż przecież problemy życia społecznego, a także potrzeby społeczne wyznaczają zadania pedagogice społecznej, ta zaś usiłuje — i czyni to z niemałym powodzeniem — zdefiniować owe zadania, określić ich genezę i warunki realizacji, proponować sposoby realizacji¹². Praktyka instytucjonalnej pedagogiki społecznej (działania prowadzone na rzecz ludzi wymagających pomocy i porady, a także działania zmierzające do korzystnych zmian w środowisku życia człowieka) wydaje się jednak od lat mocno ograniczona zarówno słabością polityki społecznej państwa, skromnymi możliwościami materialnymi oraz niedoborami kadrowymi, jak i słabościami instytucji powołanych do wypełniania zadań właściwych pedagogice społecznej.

Pedagogika społeczna niemal od początków swego istnienia nie pozostawała li tylko obszarem praktyki społecznej. Zarówno dawniej przeważającym formom filantropijnej pomocy społecznej, jak i od dziesięcioleci funkcjonującym formom instytucjonalnej i profesjonalnej pedagogiki społecznej towarzyszyła refleksja dotycząca między innymi życia społecznego, uwarun-

kowań życia i rozwoju czło² środowiskami, możliwości z ■ skutecznego niesienia pomoc Poczynając od pierwszyc] tą określano orientację opie £OŚci M. Richmond), posze: środowiskowych uwarunkow dza o życiu społecznym i jegc praktyki społecznej i pod w cyplina czy subdyscyplina na jest to dyscyplina mająca b< społeczne i humanistyczne -istotnych przemian, czemu t i funkcjach społecznych w i : Zarówno pedagogika spo! jak i pedagogika społeczna naukowa pozostają wierne i trzebom społecznym w zakr

WOBEC TEORII

■ Rozwój i przemiany życ; ^sprawiają, że powiązania wami, potrzebami) i peda] łaszczyznowe. We współcze 3 pośrednio ujawnia się w ^>na. i praktyka pedagogi ijudzi w rodzinie, w Rożnych formach działał: a społeczna zajmuje s

Snl*,--    *

i: Por. E. Marynowicz-H( iogikafspołeczna i praca socjalne Winnicki (red.): Problemy i tenc rozprawy T. Pilcha, A. Przed: |jf|)j£argula, S. Kawuli i A. Radzi ąnych: publikacjach.

1

   Por. np. A. R adzie wi cz-Winni cki (red.): Problemy i tendencje rozwojowe we współczesnej pedagogice społecznej w Polsce. Katowice 1995; E.Trempała (red.): Edukacja nieszkolna (równoległa) w warunkach przemian w Polsce. Bydgoszcz 1994; E. M ar y n cywi cz-He tka, J. Piekarski, D. Urbaniak-Zając (red.): Pedagogika społeczna i praca socjalna. Przegląd stanowisk i komentarze. Warszawa 1996.

¹²    Ibidem.

2

gogika społeczna u schyłku XX wieku...-, R. Wroczyński: Pedagogika społeczna. Warszawa 1985. Na tę płaszczyznę pedagogiki społecznej zwracam uwagę w szkicu O pedagogice społecznej, zamieszczonym w tomie: M. Deptuła, R". Leppert (red.): Listy z podróży. Bydgoszcz 1997. Z fragmentów tego szkicu korzystam w niniejszym tekście.

¹⁰    Ibidem, a także np. liczne prace E. Trempały i M. Winiarskiego, traktujące o edukacji równoległej.