5833211574

Częsc pierwsza. Wprowadzenie do problematyki psychologii zeznan

Carl von Eckartshausen znany jest przede wszystkim ze swoich prac poświęconych religii, alchemii, magii i mistycyzmowi. Pełniąc od 1779 r. funkcje cenzora i archiwisty biblioteki w Monachium, zainteresował się kryminologią. Jego pionierska praca o problemach psychologicznych w postępowaniu karnym powstała, jak się zdaje, w tych właśnie okolicznościach, ale najczęściej nie jest, niestety, wykazywana w jego pisarskim dorobku.

Najprawdopodobniej pierwszą w ogóle pracą o tematyce prawno--psychologicznej była, jak podaje Brunon Hołyst, rozprawa wydana w 1715 r. w Lipsku i traktująca o psychologii sprawcy i motywach jego czynu².

Paul Johann Anselm von Feuerbach (1775-1833) odkrył opowiadania Dantego z 1786 r. - Der Verbrecher aus veńorener Ehre (.Przestępca z utraconą godnością), opisujące występujące u przestępcy poczucia niższości i nad-kompensacji, które to pojęcia dopiero ponad sto lat później zostały wprowadzone do terminologii psychologicznej za sprawą teorii poczucia mocy autorstwa Adolfa Adlera (1870-1937).

W 1792 r., w Halle, została wydana praca Johanna Ch. Schaumanna Ideen zu einer Criminalpsychologie (Idee psychologii kryminalnej). W 1798 r. rozprawę nawiązującą do problematyki prawa i psychologii ogłosił Immanuel Kant.

Ważną rolę w rozwoju psychologii sądowej odegrały prace włoskiego psychiatry i antropologa - Cesare Lombroso (1835-1909), analizujące wrodzone, biologiczne tło determinujące skłonność do zachowań przestępczych. Szczytowym osiągnięciem naukowej twórczości Lombroso było wydanie w 1876 r. dzieła Człowiek zbrodniarz w stosunku do antropologii, juryspru-dencji i dyscypliny więziennej.

W następnych latach do słuszności tej teorii przekonywali swymi dziełami tak wybitni prawnicy i kryminolodzy, jak Enrico Ferri, Franz von Liszt i wreszcie Hans Gross - uważany za ojca współczesnej kryminalistyki i psychologii sądowej³.

²    B. Hołyst, Psychologia kryminalistyczna, Warszawa 2009.

³    Z. Marten, Wstęp...; tenże, Psychologiczna i pedagogiczna ekspertyza sądowa w świetle nowych uregulowań prawnych, w: J. Turek (red.), Rola biegłego we współczesnym procesie, Warszawa 2002; A. Heretik, Forenzna psychologia, Bratislava 2004; S. Grunt, Foremni psychologie, 0©VP/Psycholog.prace posluchaću (dostęp: 15.03.2004); J. Straus, F. Vave-ra, Dejiny foremni psychologie v ćeskych zemich, „Policista” 2005, nr 8; Z. Marten, Forensic psychology in Poland - Traditions, Current Condition, Perspectives, „Peadagogica specialis”, Bratislava 2006, vol. 23; tenże, Psychologia w pracy sędziego, Sosnowiec 2009; E. Gruza, Psychologia sądowa dla prawników, Warszawa 2009.

16

www.lexisnexis.pl