8777948184

wyjścia opracowanego przez Muszyńską systemu wychowawczego szkoły jest przyjęcie założenia, że procesy wychowawcze realizuje się przez organizowanie wszechstronnej działalności dzieci. Założenie takie nawiązuje w sposób oczywisty do dydaktycznej koncepcji kształcenia wielostronnego opracowanej przez Okonia, ale znacznie mocniej akcentuje cele wychowania. Traktuje je mianowicie jako równorzędne z celami nauczania. Tak więc w toku szeroko pojmowanej działalności dziecko powinno nie tylko opanować wiedzę, lecz także kształtować własne postawy i przekonania. Proponując takie rozwiązanie Muszyńska odrzuca zarówno tę koncepcję, według której wychowanie realizuje się przez same procesy nauczania, jak również tę, wedle której swoiste dla niego czynności powinny się znaleźć poza samym procesem nauczania. Integralne wychowanie i nauczanie traktuje ona jako pewien system pracy w klasach niższych „(...) polegający na łącznej realizacji celów nauczania i wychowania przez organizację wszechstronnej działalności dzieci (...). Zakłada on jednolitą organizację różnych elementów życia klas niższych, takich jak działanie i współżycie w zespołach, przeżywanie wspólnych wy-chowawczo-wartościowych treści, wchodzenie w kontakty z otoczeniem społecznym, gospodarowanie wspólnym mieniem oraz planowanie i organizowanie zespołowych działań" (Muszyńska 1974, s. 8).

Przy takim ujęciu procesów wychowania i nauczania zmienia się rodzaj i forma aktywności ucznia w szkole. Spędza on teraz czas w szkole nie tylko i nie głównie na wykonywaniu czynności związanych z uczeniem się, ale na uprawianiu wielostronnych działań, w trakcie których podejmuje się wielu różnorodnych i z góry założonych zadań; wśród nich są również zadania dotyczące uczenia się -na przykład zadanie liczenia wyrasta nie ze sztucznej sytuacji stworzonej przez lekcję rachunków, lecz z konieczności ilościowego ujęcia przez dziecko wyników swojej pracy. Działalność dzieci przybiera różne formy. Uwzględniając ich treść można wyróżnić:

•    działalność poznawczą, obejmującą procesy intelektualne towarzyszące poznaniu rzeczywistości zarówno przyrodniczej, jak i społecznej;

•    działalność gospodarczą, polegającą na posługiwaniu się i dysponowaniu dobrami użytkowymi w skali klasy szkolnej (na przykład porządkowanie klasy, urządzanie kącika bibliotecznego, pogotowia krawieckiego, apteczki itp.);

•    działalność produkcyjną, obejmującą czynności, których rezultatem jest dobro użytkowe (na przykład wytwarzanie prostych pomocy dydaktycznych, naprawianie zabawek, podklejanie i czyszczenie książek i przyborów itp.);

•    odbiór treści emocjonalnych, którego celem jest ukształtowanie lub zmiana stosunku emocjonalnego do różnych spraw; treści takich dostarcza recepcja sztuki i literatury dziecięcej poprzez różnorodne formy, takie jak: wieczory legend czy baśni, inscenizacje i teatrzyki, sytuacje dydaktyczno-wychowawcze wykorzystujące film, słuchowisko radiowe czy widowisko telewizyjne, zwiedzanie wystaw, zabytków, własnych dziecięcych ekspozycji i wiele innych;

•    działalność artystyczna i twórcza w ramach takich form, jak: teatrzyk kukiełkowy, samorodne inscenizacje, obmyślanie tekstów i ról, popisy twórczości dziecięcej, wystawy wytworów plastycznych dzieci, projektowanie dekoracji klasy, przygotowanie i obmyślanie obrzędów i tradycji wewnątrzklasowych, imprez, uroczystości itp.;

32