3949

Przyjęcie założenia, że język słów jest jedynym środkiem porozumiewania się, byłoby jednak poważnym błędem. Wyraz twarzy, ruchy ciała, gesty oraz charakterystyczne cechy głosu (takie, jak zawieszenia go) - wszystko to są potężne środki komunikowania się. Komunikacja, w sensie przekazywania informacji, jest pojęciem o bardzo szerokim zastosowaniu. Jeśli mówimy o ludziach, wówczas kanałem komunikacyjnym mogą być słowa lub język symboli, zwany inaczej językiem kodu. Komunikacja niewerbalna służy zazwyczaj do uzupełniania mowy, do wspomożenia lub wzmocnienia przekazywanej wiadomości.

Schyłek XX wieku przyniósł znaczny postęp w dziedzinie badań nad komunikacją niewerbalną. Przyczyniły się do tego między innymi: rozwój techniki rejestracji magnetofonowej, magnetowidowej, eleklromiografia czy też urządzenia, którymi można dokładnie rejestrować ruch każdej części ciała oraz przy współpracy technik komputerowych wykreślać płynność tego ruchu.

Te same słowa (np. „Kocham Cię”) mogą być interpretowane na wiele różnych sposobów, zależnie od tego, czy zostały wypowiedziane szeptem, ironicznym tonem głosu, ze łkaniem, czy towarzyszyły przytuleniu się. Nasza intuicyjna ocena, że czyjaś wypowiedź „nie brzmi szczerze”, często oparta jest raczej na tym w jaki sposób ten ktoś wypowiada słowa niż na treści samych    słów. Żywym

przykładem nie językowych sposobów ekspresji jest opisywanie nieraz jeńców wojennych, którzy na żądanie wroga odczytywali na głos pewne teksty, lecz zmieniali intonację głosu tak, aby ich bliscy oraz inni jeńcy wiedzieli, że nie wierzą naprawdę w to, co mówią.

Chociaż jesteśmy specjalnie ćwiczeni w posługiwaniu się językiem, jakim mówimy, niewielu z nas, z wyjątkiem studentów szkół dramatycznych, uczono kiedykolwiek, jak posługiwać się różnymi formami komunikacji niewerbalnej. Niektóre z nich, takie jak płacz i śmiech, zdają się być reakcjami wrodzonymi. Innych uczymy się w sposób nieformalny - dotyczy to na przykład    wypowiadania

pozytywnej oceny („Ach jakież to wspaniałe!”) „negatywnym” tonem w celu wyrażenia ironii czy sarkazmu. Te niewerbalne komunikaty, przekazują zwykle jedynie nieliczne podstawowe wymiary uczuć i

-3-