• działalność rozrywkowa, obejmująca różnego rodzaju dostępne dzieciom dyscypliny sportowe, różnorakie zabawy, turystykę, kultywowanie zainteresowań itp.;
• działalność konsumpcyjna, związana z użytkowaniem dóbr materialnych i duchowych przez dzieci; dzięki tego typu działalności dzieci muszą się nauczyć dostrzegać potrzeby konsumpcyjne innych osób, muszą się nauczyć dzielić majątkiem zespołu klasowego ze wszystkimi użytkownikami oraz odczuwać skrupuły przy przekraczaniu miary w tym, co się bierze, a co jest do dyspozycji większego grona osób.
Podstawowymi elementami składowymi integralnego wychowania i nauczania są tzw. integralne jednostki tematyczne, których zawartość, struktura i sposób realizacji wynikają z określonych założeń (Muszyńska 1974, s. 23 i dalsze):
1) Wychowawca-nauczyciel planuje nie tematy poszczególnych lekcji przedmiotowych, lecz integralne jednostki tematyczne, obejmujące szereg godzin lekcyjnych jednego lub kilku dni nauki, w zależności od zakresu tematu i bogactwa problematyki. Integralną jednostką tematyczną jest cykl różnych lekcji przedmiotowych i poczynań nauczyciela podporządkowanych nadrzędnemu tematowi - zagadnieniu. Temat ten musi być sformułowany wyraźnie i na tyle ogólnie, aby mógł objąć wszystkie zamierzone zajęcia, różne przedmioty przypadające w danym odcinku czasu oraz różne treści wychowawcze i dydaktyczne, a także problemy myślowe i praktyczne, do których rozwiązania będą dzieci zmierzały pod kierunkiem nauczyciela, np.: „Poznajemy nasze osiedla", „Jak dobrze i mądrze wypoczywać?", „Technika w służbie człowieka", „Mój udział w życiu rodzinnym", ,Życie naszej szkoły" itp.
2) Do każdej integralnej jednostki tematycznej nauczyciel dobiera wszechstronne cele wychowawcze i cele nauczania, opierając się na: a) aktualnie obowiązującym programie nauczania, b) planie pracy wychowawczej szkoły, c) własnym planie pracy wychowawczej w klasie, d) aktualnych zadaniach wynikających z analizy sytuacji panującej w zespole klasowym. Na przykład w odniesieniu do takiej integralnej jednostki tematycznej, jak „W sklepie samoobsługowym" cele nauczania mogą przyjąć następującą postać:
• zapoznanie z pracą osób zatrudnionych w sklepie oraz jego urządzeniami i asortymentami towaru;
• gromadzenie wyrazów wokół tematu „sklep";
• rozwijanie umiejętności szeregowania faktów i ich uzupełniania;
• utrwalanie wiadomości o rzeczowniku i czasowniku;
• kształtowanie logicznego i samodzielnego myślenia poprzez rozwiązywanie sytuacji problemowych związanych z lekcjami języka polskiego i zadań matematycznych;
• zastosowanie umiejętności mnożenia, dodawania i odejmowania w zadaniach tekstowych, ujmowanie rozwiązania zadania w jednym zapisie;
• ćwiczenia w pisemnym dodawaniu w zakresie do 10 000;
• kształtowanie poczucia estetyki poprzez oglądanie wystaw sklepowych, stoisk z towarem oraz wykonanie scenki rodzajowej „w samie" według projektu rysunkowego;
• ćwiczenie umiejętności kompozycyjnych poprzez projektowanie na kartce rysunkowej stoiska samoobsługowego.
33