8748916476

im treściowo reprodukqami obrazów. Można przypuszczać, że poprzez polecenia przyporządkowane do tekstów autorzy próbują otwierać ucznia na rzeczywistość, w jakiej żyje, a tym samym przygotować go do życia. Skierowane w tradycyjny sposób do młodego odbiorcy pytania i polecenia występują w obrębie czterech części: 1. Przeczytajmy - wyjaśnijmy - przeanalizujmy; 2. Przemyślmy - zinterpretujmy; 3. Przedyskutujmy; 4. Zastosujmy. Dopiero w trzeciej części zawarte są także sugestie przedyskutowania tematów, które mogłyby pomóc w przygotowaniu młodzieży do życia. Naprzeciw zainteresowaniom uczniów wychodzą pytania i polecenia dotyczące wiedzy medialnej i nawiązujące do umiejętności gimnazjalistów z tej dziedziny, zamieszczone w końcowej części podręcznika dla klasy drugiej: Trzy rozmoun/ z Panem Cogito w tle, stymulujące rozmowy o filozofii, teatrze, filmie⁴³. W książce dla klasy pierwszej zagadnienia dotyczące kultury masowej pojawiają się w rozdziale pierwszym zatytułowanym My.... W opinii M. Kwiatkowskiej-Ratajczak nazwa tej części podręcznika „jak i zawarte w nim materiały uzmysławiają gimnazjalistom, jak silnie na życie współczesnych ludzi wpływają zmiany cywilizacyjne"⁴⁴.

Z powyżej zaprezentowanego omówienia podręczników do kształcenia kul-turowo-literackiego, które obowiązywały badanych kiedyś przeze mnie uczniów, i tych, jakie obowiązują dzisiaj, można wysnuć następujące wnioski. Bez wątpienia autorzy aktualnych podręczników w mniej lub bardziej trafny sposób próbują uwrażliwiać ucznia na otaczającą go rzeczywistość. Wprawdzie koncepqe wielu z nich jeszcze mocno są zakorzenione w tradycyjnym sposobie doboru tematów i układu treści, to jednak widać próby wychodzenia naprzeciw wymaganiom współczesności. Służy temu czasami materiał tekstowy czy sposób formułowania zadań i poleceń, które mają motywować młodzież do śledzenia, analizowania różnych tekstów kultury, działania czy badania różnych aspektów życia, jednak trzeba powiedzieć wyraźnie, że tylko ten podręcznik, który łączy w sobie teksty literackie z tekstami kultury popularnej, jakimi żyje młody człowiek⁴⁵, a przy tym autentycznie i konsekwentnie motywuje uczniów do ogarniania danej im rzeczywistości, a co za tym idzie zachęca do podejmowania różnorodnych działań, ma szczególną szansę otworzyć edukację polonistyczną na potrzeby ucznia.

Analiza wybranych książek szkolnych do kształcenia kulturowo-literackiego pod kątem ich aktualności i uwzględniania potrzeb piętnastolatków zobowiązuje również do zwrócenia uwagi na związek podręczników do kształcenia języ-

⁴³    Ibidem, s. 270-281.

⁴⁴    M. Kwiatkowska-Ratajczak, O tekstach kultury popularnej w podręcznikach szkolnych i praktyce edukacyjnej, [w:] Dzwonek na lekcję polskiego. Nowe treści, tendencje i metody zo dydaktyce języka polskiego, red. I. Masojć i R. Naruniec, Vilnius 2005, s. 192.

Por. Z.A. Kłakówna, op. cit., s. 203-216,232-233.

45

59