Z polonistycznych obserwaq'i wynika, iż zainteresowanie środkami masowego oddziaływania i niesionymi przez nie treściami niejednokrotnie zachęca dzisiaj uczniów do zabierania głosu na interesujące ich tematy. Cel komunika-cyjny tych wypowiedzi jest różny. Począwszy od rozrywki, przez zdobywanie wiedzy do rozwiązywania problemów osobistych oraz interweniowania w sprawy innych - a tym samym wypowiadania się na temat spraw publicznych. Chęć realizowania przez młodzież publicystycznego uczestnictwa w otaczającym świecie można traktować jako jeden z bodźców do autokreacji14.
Warto z tej perspektywy przyjrzeć się temu, co uczniowie sądzili o podejmowaniu rozmów dotyczących osobistych problemów. Ponad połowa wszystkich badanych (66,7%) deklarowała chęć mówienia o swoich troskach. One to, zdaniem respondentów, miały być bazą do dalszych dyskusji na temat ludzkich zmartwień:
• trzeba się otwierać - to przynosi ulgę
• mówienie o swoich troskach i innych to najlepszy sposób na odzyskanie spokoju.
Byli wśród badanych i przeciwnicy prowadzenia takich rozmów lekcyjnych (17,8%). Jeszcze inni zamiast mówić o sobie, widzieli absolutną konieczność wypowiadania się na temat problemów drugiego człowieka (15,5%). W większości badana młodzież wykazywała chęć mówienia o dręczących ją zagadnieniach, oczekując w zamian wewnętrznego ukojenia i szybszego rozwiązania swoich problemów. Często zaś dyskusje na temat osobistych kłopotów miały być pretekstem do zaangażowania się piętnastolatków w problemy otaczającej rzeczywistości i ludzi. Można w tym widzieć potrzebę podmiotowego udziału w życiu społecznym15.
Uzupełnienie stanowiska badanych uczniów przyniosły ich odpowiedzi dotyczące osób, z którymi chcieli rozmawiać. Najchętniej swe zmartwienia powierzaliby rówieśnikom (73,3%), następnie rodzicom (17,8%), dalej nauczycielom (1,3%) i innym (tj. sobie samemu, zwierzętom, maskotkom - 7,6%). Bez wątpienia bezpiecznymi partnerami w tego typu dyskusjach byli dla piętnastolatków przede wszystkim ich rówieśnicy. Na podstawie wypowiedzi respondentów można sądzić, że rozmowa z dorosłymi na temat osobistych niepokojów wymagała ze
14 M. Dudzik, O trudnej sztuce tworzenia samego siebie, Warszawa 1985, s. 161.
15 M. Mauss, Socjologia i antropologia, Warszawa 1973, s. 422-525.
76