8748916505

Chęć uczestniczenia nastolatków w świecie mediów, wyraźnie dający się zauważyć wzrost ich zainteresowania otaczającą rzeczywistością, każe zwrócić uwagę na publicystyczne wypowiedzi uczniów piętnastoletnich, wkraczających w dorosłe życie zdominowane przez wszechobecne media. Właśnie wypowiedzi tej grupy wiekowej na aktualne tematy - przybrane w formę gatunków dziennikarskich - stały się centralnym punktem moich empirycznych dociekań. Obserwacje uczniowskich zainteresowań zaowocowały napisaniem i wprowadzeniem w roku 1994 programu klasy dziennikarskiej, którym objęci zostali uczniowie klasy szóstej w jednej z krakowskich szkół podstawowych¹. Program ten zredagowałam na podstawie obowiązujących wówczas wytycznych zawartych w Programie szkoły podstawowej, język polski klasy IV-V1II (Warszawa 1990). Obligatoryjną problematykę zdecydowanie poszerzyłam o zagadnienia dotyczące: prasy, radia, telewizji i szeroko pojętej sztuki (teatr, kino, film). Głównym jednak założeniem było aktywne przygotowanie nastolatków (zespół D) do kompetentnego dialogu z tekstami kultury popularnej. Miało to sprzyjać między innymi: podnoszeniu świadomości kulturowo-literackiej uczniów, a tym samym rozwijaniu umiejętności analizowania różnych tekstów kultury i dostrzeganiu różnic między nimi oraz (a może przede wszystkim) kształceniu sprawności językowej młodzieży. Pomoc w osiągnięciu tego celu stanowiły, dominujące w założeniach programowych, metody kształcenia sprawności językowej wyodrębnione przez Annę Dyduchową² (a szczególnie metoda analizy i twórczego naśladowania wzoru, praktyki pisarskiej, przekładu intersemiotycznego), różne techniki dramowe (psy-cho- i soqodrama) czy techniki charakterystyczne dla pedagogiki freinetowskiej. Dzięki warsztatowemu podejściu do doskonalenia umiejętności wypowiadania się w sprawach publicystycznych uczeń - wchodząc w rolę twórczo działającego dziennikarza³ - zdobywał także stosowną wiedzę.

7

1

   Wyjaśnić należy, że pisząc o szkole podstawowej, brałam pod uwagę jej ośmioklasową strukturę. Wiąże się to z prowadzeniem badań przed wrześniem 1999 roku - to znaczy przed reformą szkolnictwa. Ta ostatnia zmienia dotychczasowy charakter placówek oświatowych, dzieląc je na szkoły podstawowe i gimnazja. W związku z tym prowadzone przeze mnie badania wśród 14- i 15-latków w obecnej strukturze oświatowej odnoszą się do poziomu pracy w I i II klasie gimnazjum. Młodzież nauczaną przez okres trzech lat według autorskiego programu nazywam dalej klasą D, zaś badanych z grup kontrolnych nauczanych w tym samym czasie według obligatoryjnego programu oznaczam jako klasa N.

2

   Zob. A. Dyduchową, Metody kształcenia sprawności językowej uczniów. Projekt systemu, model podręcznika, Kraków 1988, s. 58-135.

3

   W tym można by widzieć zbieżność podjętej w badaniach problematyki z ideami książki S. Bortnowskiego Warsztaty dziennikarskie, Warszawa 1999. Jednak analiza i interpretacja badań, przedstawiona w kolejnych rozdziałach, wskazuje na inny sposób ujęcia tematu.