9157474295

Opisy dotyczyły elementów kultury archaicznej, które trwały w kulturze ludowej, m.in. w budownictwie, do pierwszych dziesięcioleci XX wieku. Jeszcze w drugim dziesięcioleciu na Kielecczyźnie ludzie mieszkali w ziemiankach.

Do dziś wiele pogańskich zwyczajów jest kultywowanych.

Rozważania rozpoczynają się od zbieractwa. Z ponad 4,5 tys. roślin wykorzystywanych na świecie do sporządzania posiłków, tylko kilkadziesiąt poznano w czasach nowożytnych. Pozostałe znane są od tysięcy lat. Od bardzo dawna badano też lecznice właściwości roślin, znane kulturze ludowej.

Wprowadzenie rolnictwa i hodowli nie spowodowało odrzucenia starszych praktyk zdobywania żywności, m.in. zbieractwa, które funkcjonuje do dziś, zbiera się grzyby, jeżyny i maliny. Praktyki zbierackie są dziś dla wielu ludzi źródłem dochodu.

Drewniane kopaczki służyły do wykopywania bulw roślin jadalnych. Proces zbieractwa zaczynał się już wiosną, gdy zbierano pędy sosen do syropu, syrop brzozowy i klonowy.

Masowo podbierano jajka dzikim ptakom, m.in. gęsiom i kaczkom, ale też ptakom niewod-nym. Do zbierania masowego jagód służyły specjalne czerpaki i podbieraki. W zbieractwie stosowano takie narzędzia jak iża i berszty.

W obrębie wszystkich kultur archaicznych bardzo wyraźna jest tendencja człowieka do ograniczenia wysiłku przy wykonywaniu określonej pracy. W ciepłych klimatach z tego powodu nigdy nie mogły powstać istotne kręgi cywilizacyjne. Łatwość uzyskania pożywienia nie zmuszała ludzi do większych wysiłków, m.in. wytwarzania odzieży, izolowania pomieszczeń, które mogłyby prowadzić do szybszego rozwoju.

W Europie niemieckojęzycznej praktyka zbierania grzybów nie jest znana. Praktyka ta rozwinęła się tymczasem w ludach słowiańskich.

Łowiectwo było drugą metodą pozyskiwania pożywienia. Łowiectwo różni się do myślistwa prostotą. W myślistwie przestrzegany jest kodeks honorowy, stosowane są okresy ochronne, np. tarło w przypadku ryb, nie stosuje się udogodnień optycznych. W łowiectwie takiego kodeksu honorowego nie ma. Ważny jest zysk, jak najmniejszym kosztem.

Łowiectwo o charakterze kłusownictwa było bardzo rozpowszechnione wśród dawnych Słowian. W Polsce już od początku prawa książęcego regulowano na to można polować, a na co nie. Zwierzęta były rozcinane na miejscu i do miejsca zamieszkania zabierano tylko mięso, ścięgna, poroże, a czasami skóra i futro. Kości zwierząt dzikich zostawały na miejscu polowania w porządku anatomicznym, w związku z magią łowiecką. Był to wyraz szacunku dla zabitego zwierzęcia.

Polowania nie były dynamiczne. Nie podchodzono zwierząt, ale je wabiono za pomocą “instrumentów muzycznych”. Stosowano trąby do wabienia łosi, wabiki na ptaki, wabiki na kuropatwy. Były to urządzenia wydające dźwięki. Imitowano dźwięki wydawane przez samców, aby przywołać inne samce.

Drugą kategorią narzędzi łowieckich były graniny, które były “packą ” na ptaki, które płoszone. Kaczki podrywały się do lotu, a następnie były uderzane graniną w trakcie lotu. Były strącane i pozbawiane życia za pomocą pałek.

Stosowano sidła na ptaki, doły-pułapki na niedźwiedzie i wielki, stosowane głównie na podgórzach, a także podrywane sidła na sarny. Doły-pułapki przykrywano ruchomą platformą, którą przysypywano ściółką i liśćmi. W dole umieszczano często kawałek mięsa, aby zwabić zwierzę. Gdy zwierzę wpadło, platforma zamykała się nad nim.

Sidła wykonywano z odpowiednio plecionych sznurów. Sidła zwane są inaczej wnykami. Są to pętle, które zaciskają się na szyi ptaka. Sidło ulega zadzierzgnięciu w chwili, gdy ptak

6