9742849064

II Ogólnopolska Konferencja Filozoficzna EPISTEME 2015

Chrześcijańska ekonomia polityczna Jana Mittelstaedta

Robert Mieczkowski, IP UKSW, [e-mail]

Bez wątpienia najaktywniejszym na polu rozważań nad naprawą rzeczy-pospolitej, Republica emendanda, środowiskiem, było środowisko szlachecko-ziemiańskie. Interesującą postacią związaną z ruchem ziemiańskim XIX wieku był Jan Mittelstaedt (1819-1890). Uważa się, że był on jednym z ważnych przedstawicieli skrajnej prawicy oraz ruchu, który możemy określić jako natywistyczny oraz kontrrewolucyjny, a także antymoder-nistyczny. Celem referatu jest przedstawienie analizy poglądów społecznych oraz politycznych Jana Mittelstaedta. Przedmiotem jego zainteresowań było dobro Ojczyzny, specyficznie przez niego rozumianej. Mittelstaedta odwoływał się do odwiecznego porządku i supremacji stanu szlacheckiego. Idealne państwo, według tego myśliciela, to alians chrześcijaństwa, szlachty oraz „Słowiańszczyzny”. Wato poddać prace Mittelstaedta analizie, ponieważ ilustrują one światopogląd znacznej części, jeżeli nie większości, polskiego środowiska ziemiańskiego drugiej połowy XIX wieku. Ich walor polega także na wyrazistości poglądów autora. Poglądy na politykę agrarną, które już wówczas były określane jako wsteczne, wyłożył Mittelstaedt w publikacji Zarysy ekonomii politycznej zgodne z religią chrześcijańską zastosowane do gospodarstwa wiejskiego. Twierdził, iż „wielka własność ziemska z pańszczyzną jest ustrojem najbardziej odpowiednim charakterowi narodowemu”, co wyraził w pracy Rozmyślania nad nowym systemem ekonomii politycznej. Wspomniane powyżej książki to najważniejsze prace autorstwa Mittelstaedta. W artykule (referacie) odniosę się także do mniej znanych publikacji jego autorstwa.

Słowa kluczowe: Jan Mittelstaedt, chrześcijańska ekonomia polityczna, folwark szlachecki, ziemiańska koncepcja prawno-ustrojowa