9773562667

nie uwzględniła kilku istotnych zagadnień, a niektóre opinie mogą wydać się dyskusyjne, praca ta ocenia w sposób bardzo trafny osiągnięcia polskich historyków architektury. Zgadzając się z większością opinii W. Dalbora me mam potrzeby ich powtarzać, zwłaszcza że na podjęcie szczegółowej dyskusji nad tymi sprawami nie ma tu miejsca '⁹.

Wśród opracowań z zakresu historii architektury osobną kategorię tworzą wszelkiego rodzaju słowniki i encyklopedie. Na pierwsze miejsce wysuwa się monumentalny Dictionnaire Viollet-le-Duca ²⁰. Dzieło to chociaż liczy sobie już sto lat i od chwili jego wydania atakowano je wielokrotnie za błędy i niesłuszne interpretacje, jest do dziś niezastąpioną kopalnią wiedzy o średniowiecznej architekturze francuskiej i jest nadzwyczaj użyteczne dla każdego badacza dziejów budownictwa w krajach europejskich. Inne encyklopedie tego typu, jak np. Dictionnaire Bosca²¹ nie dorównują dziełu ViolIet-le-Duca. W Polsce nie wydano żadnego dykcjo-narza tego rodzaju. Polskie encyklopedie historyczne, jak encyklopedia staropolska Glogera lub Brucknera, podobnie jak różne encyklopedie zagraniczne (np. Dictionnaire darcheologie chretienne et de liturgie, wyd. F. Cabrol i H. Leclecq) do historii budownictwa, podają materiału niewiele, i to materiał ogólnikowy, powszechnie znany.

Inwentarze i katalogi zabytków budownictwa są odrębną grupą literatury naukowej. Sprawa inwentaryzacji zabytków jest w Polsce aktualna od końca XVIII w., kiedy to rozbudziło się szczególne zainteresowanie pamiątkami historycznymi, a ks. Ksawery Zubowski opublikował (1786) pierwszy polski kwestionariusz inwentaryzacyjny²². Pierwszym poważnym przedsięwzięciem w tej dziedzinie było utworzenie Delegacji do Opisywania Zabytków Starożytności w Królestwie Polskim pod przewodnictwem K. Stronczyńskiego, powołanej do życia w r. 1844 przez Komisję Rządową Spraw Wewnętrznych i Duchownych, oraz opracowa-

¹⁹    Ponieważ nie mam tu możliwości wyliczenia i krytycznej oceny wszystkich Ważniejszych i wyzyskanych przeze mnie monografii z historii architektury średniowiecznej w Polsce (dyskusję ze szczegółowymi poglądami niektórych autorów podejmę dalej w toku pracy), pragnę tylko podkreślić szczególne znaczenie dla historii budownictwa niezastąpionych wciąż prac W. Łuszczkiewicza, a dalej M. Sokołowskiego, S. Tomkowicza, T. Szydłowskiego, A. Szyszki-Bohusza, ostatnio zaś M. Walickiego, J. Zachwatowicza, J. Lepiarczyka, J. S. Jamroza, Z. Swiechow-skiego.

²⁰    E. Vio 11 e t-1 e-D u c, Dictionnaire raisonne de 1'architecture frangaise du Xr au XVie siecle, t. I-X, Paris 1854-1868.

²¹    E. Bose, Dictionnaire raisonne d'architecture et des Sciences et arts qui s"y rattachent, t. I—III (tylko do litery P), Paris 1877—1879.

²²    M. Walicki, Sprawa inwentaryzacji zabytków w dobie Królestwa Polskiego (1827—1862), Warszawa 1931, s. 32 sqq.