9742848704

pracę lecz siłę roboczą rozumianą jako całokształt uzdolnień fizycznych i duchowych robotnika, czyli zdolność do wykonywania pracy.

Teoria wartości, przedstawiona przez klasyków, uznana została przez Jevonsa i Mengera, przedstawicieli szkoły neoklasycznej za niewystarczającą do wyjaśnienia czynników, wpływających na wartość. Niezależnie od siebie uznali, że klasyczna teoria wartości oparta na koszcie produkcji pozbawiona jest ogólności, to znaczy nie dotyczy wszystkich dóbr. Istnieje bowiem wiele dóbr, których nie da się analizować na tej podstawie. Tej koncepcji nie można zastosować m.in. do określania wartości ziemi, rzadkich monet czy obrazów. Zakwestionowali teorię wartości opartą na koszcie produkcji, bowiem wartość uzależnia się od kosztu poniesionego w przeszłości. Wartość zależy od zapotrzebowania na dobro, czyli od jego użyteczności, biorąc swój początek nie z przeszłości ale z przyszłości. To nie czynniki wytwórcze wyznaczają wartość ale wartość końcowego produktu wyznacza wartość czynników produkq'i [Landreth, Colander 2005, s. 240]. Odrzucając stronę podażową uwagę skoncentrowali na stronie popytowej. Wielkim wkładem Mengera jest zaprezentowanie subiektywnej teorii wartości -o wartości dobra decyduje subiektywny punkt widzenia jednostki. Wartość przestaje być wartością subiektywną, jeżeli zaczyna odwzorowywać postrzegania uczestników rynku. Wartość rynkową tworzą stale zmieniające się wartości subiektywne. Dlatego też stale zmienia się również wartość rynkowa [MCKNIGHT, 1994]. Oznacza to, że użyteczność i rzadkość są tylko przesłankami ogólnymi powstania wartości. Przy mierzeniu wartości należy uwzględnić zatem zarówno jej aspekt subiektywny jak i obiektywny [STANKIEWICZ 2005, s. 251-252],

Dalsze rozważania nad wartością ujawniły, że poglądy Jevonsa i Mengera, którzy poszukiwali prostej zależności przyczynowo- skutkowej między użytecznością krańcową i ceną nie były właściwe. Nie dostrzegli oni bowiem, że koszt, podaż, popyt i cena wykazują współzależność, wzajemnie się określając [Landreth, Colander 2005, s. 249]. Prostą zależność pomiędzy kosztami produkq'i i wartością zakwestionował Walras. Odstąpił on od poszukiwania zależności między użytecznością krańcową a ceną wykazując w modelu ogólnej równowagi, ze użyteczność dóbr, ceny dóbr finalnych i ceny czynników produkqi są ze sobą powiązane. Przyczyny wartości nie można przypisywać żadnemu z tych czynników [Landreth, Colander 2005, s. 240]. Również A. Marshal, przedstawiciel neoklasycznej myśh ekonomicznej, położył nacisk na występujące współzależności, zachodzące pomiędzy użytecznością, kosztem produkqi a ceną. Uważał, że przedstawiciele szkoły klasycznej zbyt silnie uzależniali wartość i cenę od czynników podażowych a szkoły neoklasycznej od czynników popytowych. Do rozważań wprowadził czynnik czasu- im krótszy okres, tym większa jest rola popytu w wyznaczaniu ceny, im dłuższy okres, tym większa jest rola podaży [Landreth, Colander 2005, s. 301].

Przedstawione rozważania miały charakter filozoficzny. Osadzone były na próbie odpowiedzi, czym jest wartość, jaki ma ona charakter (subiektywny, obiektywny, absolutny, względny), zajmowały się klasyfikaqą wartości,

11

Studia i Materiały Towarzystwa Naukowego Nieruchomości - vol. 20 nr 2 2012