1148442237

7

Wątpliwości nasuwa jednak to, komu dokładnie przysługuje prawo pierwokupu rzeczonych materiałów archiwalnych. Niejasne jest w tym zakresie brzmienie art. 9 ust. 1 zd. 2 ustawy o archiwach. Zgodnie z tą regulacją w razie zbywania nieewidencjonowanych materiałów archiwalnych w drodze umowy sprzedaży, archiwom państwowym oraz archiwom wyodrębnionym przysługuje prawo pierwokupu tych materiałów, zależnie od właściwości tych archiwów. Chociaż w przepisie tym wskazano rodzaje archiwów, którym rzekomo przysługują wskazane uprawnienia, kwestia ta i tak pozostaje dyskusyjna. Archiwa te stanowią przecież państwowe jednostki budżetowe, które nie posiadają osobowości prawnej Brak tej osobowości sprawia, że nie mogą być również podmiotem prawa pierwokupu.

Zasygnalizowany problem można próbować rozwiązać w ten sposób, że beneficjentem prawa pierwokupu jest po prostu Skarb Państwa, natomiast zagadnienie, które konkretnie archiwum będzie zarządzać nabytymi przezeń archiwaliami to kwestia wewnętrznej struktury sieci archiwów, obojętna z punktu widzenia stosunków prawnych. Ograniczenie się do takiego stwierdzenia wyjaśniłoby jednak niewiele. Nie jest bowiem nadal jasne, kto będzie reprezentował Skarb Państwa przy złożeniu oświadczenia woli, prowadzącego do nabycia archiwaliów (a więc przy wykonaniu prawa pierwokupu)¹⁰. Niezależnie od tego, ważnym problemem jest także z czysto organizacyjnego punktu widzenia ustalenie archiwum, które zarządzać będzie nowymi elementami zasobu państwowego. Rozwiązaniu tych problemów służyć ma kategoria właściwości archiwum.

Pojęcie to (tzn. „właściwość archiwum”) pojawia się w przytoczonym już przepisie art. 9 ust. 1 zd. 2 ustawy o archiwach. Występuje też, bez jakiegokolwiek bliższego wyjaśnienia, np. w art. 34 ust. 1 pkt 2, czy też w art. 36 ustawy o archiwach. Nie ma żadnych skonkretyzowanych zasad ustalania właściwości archiwów ze względu na dany materiał archiwalny. Oparcie tych ustaleń na właściwości miejscowej nie byłoby dobrym rozwiązaniem, zwłaszcza że część archiwów działa na terenie całego państwa. W celu określenia „właściwego” archiwum należało będzie więc przeanalizować rozporządzenia i zarządzenia, które precyzują zakres działania konkretnego archiwum oraz ich statuty. Jeżeli i to nie rozwiązałoby wątpliwości i wynikłby pozytywny^{1 2} lub negatywny¹² spór kompetencyjny co do tego, kto ma zarządzać danym zasobem, wydaje się, że należałoby

1

¹⁰    A więc który dyrektor Archiwum Państwowego, czy też który organ właściwy w sprawach archiwów wyodrębnionych reprezentuje Skarb Państwa. Pierwokup nie dotycz}' archiwów zakładowych.

2

   Więcej niż jedno archiwum uważa się za właściwe do zarządu danym materiałem archiwalnym.

¹²    Żadna jednostka państwowej sieci archiwalnej nie uważa się za właściwą do zarządu danym materiałem archiwalnym.