page0018

4

2.    Nie wystarcza jeszcze jednak mieć nieco dokładniejszą wiadomość o naturze człowieka ; wychowawca musi także jasno pojmować jego przeznaczenie. Poucza go o tem częściowo przynajmniej rozsądne myślenie, filozofia, a z tej specyalnie znowu etyka albo naturalna nauka o obyczajności. Uznawali to już pogańscy mędrcy świata, jak Pitagoras, Sokrates, Plato, Arystoteles, Cycero i inni, że człowiek ma dwa wręcz sobie przeciwne przeznaczenia doczesne i wieczne i że to drugie od należytego spełnienia pierwszego zawisło.

3.    Pedagogia co do swego pochodzenia jest przedewszysl-kiem umiejętnością, opartą na doświadczeniu. Przeto trzeciem ważnem źródłem onejże jest doświadczenie i to tak swoje własne jak i cudze. Wychowawca tedy musi zwracać uważne oko na wszystko, co się odnosi do jego zawodu, przeszkadza mu, lub go popiera tak w zastosowaniu jego własnych doświadczeń, jak też w zużytkowaniu doświadczeń obcych. Największego tedy znaczenia jest wspólna wymiana myśli (ustna osobliwie na konferencyach i przy wizytacyi szkół, pisemna za pośrednictwem pedagogicznych pism i książek).

4.    Wielką mistrzynią pepagogii jest także historya. Od niej otrzymujemy dokładną znajomość pedagogicznych umiejętności tak w teoretycznym jak i w praktycznym kierunku. Pod jej przewodnictwem przebiegamy cały proces rozwoju pedagogii, zaostrzamy nasz pedagogiczny sąd i zyskujemy jasny pogląd na ważne kwestye w dziedzinie wychowania tak w teraźniejszości, jak w przeszłości, a w len sposób możemy się łatwiej ochronić przed zgubnymi błędami. Osobliwie ważne jest studyum pedagogicznych klasyków, gdyż w nich przebija się często cały duch pewnego ludu; przez nich czerpiemy z samych źródeł hisloryi wychowania.

5.    Jakkolwiek cennemi są te naturalne źródła, to w żaden sposób jednhk nie zadowolą myślącego i wszystko badającego wychowawcę; gdyż nie potrafią mu dać wszechstronnego i dokładnego wyjaśnienia ani o naturze człowieka, ani o jego przeznaczeniu j środkach osiągnięcia tegoż. Historya filozofii i pedagogii przedstawia nam okazałą liczbę najrozmaitszych systemów, z których jeden zwalczał drugi i obalał go. Wiele to kwestyj, które dla wychowania mają jak największe znaczenie, nie da się z całą dokładnością rozwiązać

'http://rcin.org.pl