130859221

(np. niepowtarzalne tęczówki oczu, linie papilarne itp.), jak i wewnętrznych własnego organizmu (np. specyficzny metabolizm) oraz wynikających stąd (zgodnie z teorią holizmu) cech psychicznych (np. sposób postrzegania - percepcji), warunkujących indywidualny sposób odbioru rzeczywistości i działania w niej ( o czym powiemy dalej).

Wyposażenie to podlega specyficznym naciskom biologicznym. Mówi o tym tzw. „zasada rozwoju samoistnego”, teoria „zegara biologicznego” oraz „zegara społecznego”.

Rozwój samoistny, zwany także zasadą życia (m.in. E. Sujak, 1987)¹ przypada szczególnie na okres od poczęcia do 14 r. ż. Zgodnie z tą zasadą dziecko rozwija się według swoistego planu rozwojowego określonego teleologicznie.

Teorię tę wykorzystuje antypedagogika, mówiąc o nieprzeszkadzaniu i nieingerowaniu (bez wyraźnej potrzeby), w rozwój danej jednostki.

Uwzględniając jednakże w procesie wychowania dziecka tę zasadę życia należy zwrócić uwagę na konieczność takiego postępowania wobec dziecka, które stworzy mu niezbędne warunki dla jego optymalnego rozwoju, bez niepotrzebnego wprowadzania radykalnych zmian (choćby w dobrej wierze, o czym powinni pamiętać szczególnie pedagodzy), które mogą w znaczny sposób zakłócić jego skrypt życiowy².

Rozwój organiczny człowieka, zapoczątkowany momentem zapłodnienia komórki jajowej, zachodzi zgodnie z tzw. „zegarem biologicznym”, który określa kolejność i termin pojawiania się poszczególnych zmian warunkujących ten rozwój.

Dlatego dla optymalnego rozwoju człowieka ważna jest jakość budowy całego organizmu (genotyp): jego struktury, parametrów i funkcji. Istotne w naszych rozważaniach jest także podkreślenie znaczenia jakości genetycznej ośrodkowego układu nerwowego (CUN), a także mechanizmów odbioru rzeczywistości (analizatorów).

Stąd należy podkreślić, że dla prognozowania rozwoju ontogenetycznego danego człowieka istotne jest to, czy (u nowonarodzonego dziecka i w trakcie jego dalszej egzystencji) nie stwierdza się:

-    defektów, mikrodefektów, upośledzeń funkcjonalnych, jak również

-    skłonności (predyspozycji) do dziedziczenia różnego rodzaju chorób, czy powinowactwa do schorzeń w obrębie poszczególnych organów (podatność na powikłania, uszkodzenia przez jady bakteryjne, możliwość wystąpienie schorzeń autoimmunologicznych, itp.), a także

11

1

E. Sujak, (1978), Rozważania o ludzkim rozwoju, Kraków, Żak.

2

J Strelau. (red), (2000), Psychologia t 1, Gdańsk, GWP.