1468551079

To postać szczerze oddana myśli liberalnej, o którą nie tylko walczy, ale jak się wydaję, w którą szczerze wierzy. Wolność i indywidualizm są dla niego synonimami rozwoju¹⁵ i myśli. Działając w duchu wyznania, że „geniusz może swobodnie oddychać tylko w atmosferze wolności” podkreślał znaczenie tych kategorii dla rozwoju wiedzy, nauki i gospodarki. Wszak - jego zdaniem - „wolność jest podstawą budowy dobrobytu”¹⁶.

Nauka, zdaniem Milla, może być sposobem na likwidację wszystkich niedoskonałości świata. Wierze w reformy, pracę i odkrycia naukowe towarzyszył również szczery entuzjazm. Naukowe poznanie to pochodna poznania w ogóle. John Stuart wywodzący się z kręgu radykalnego ruchu angielskich empirystów przywiązywał do epistemologii wielkie znaczenie (Zasady logiki indukcyjnej i dedukcyjnej). Rozważania nad tym tematem charakteryzują się szczerym zainteresowaniem, zaangażowaniem i wręcz namiętnością. Powodem tego mogło być przeświadczenie o zbawczej roli nauki w realizacji misji „naprawiania świata”. Nauka opiera się na metodologii poznawczej, a więc to ona - w jego przekonaniu - stanowić może klucz do wykonania tego zadania.

Doświadczenie pełni fundamentalną rolę w utylitaryzmie, szczególnie J.S. Milla. Stąd konieczność nieautorytatywnego działania państwa. Jego zadaniem jest dostarczanie informacji jednostkom, gdyż stanowią one podstawę i początek utylitarnego procesu decyzyjnego¹⁷.

John Stuart Mili, wbrew powszechnie panującej opinii, dla wielu jest uosobieniem postaci tragicznej. Z jednej strony, jest ona ambitna i pracowita, z drugiej wrażliwa i emocjonalna. Zawieszona między ekstremalnie rozbujanymi aspiracjami ojca, a rzeczywistymi zdolnościami i możliwościami. Postać 3-letniego Johna, nie sięgającego dziecięcymi nóżkami podłogi a czytającego przy naftowej lampce Platona w oryginale budzić musi podziw, wzruszenie, ale i współczucie. „Hodowla” ojca na szczęście nie zniszczyła, choć rzeczywiście mogła, psychiki dziecka. Być może

¹⁵    Na temat teorii rozwoju por. B. Higgins, Economic Development. Principles, Problems and Policies, Nowy Jork 1959, s. 85-99.

¹⁶    N. Sigot, John Stuart Mili versus Jeremy Bentham between the liberalism of freedom and the liberalism of happiness [w:] Freedom and happiness in Economic Thought and Philosophy (red. R. Ege, H. Igersheim), Abington 2011, s. 74.

¹⁷    Tamże, s. 72.

14