1492316530

zastosowanie, czy też dysponują narzędziami pozwalającymi wyjaśnić niektóre problemy, w niektórych okolicznościach. Znaczące jest też zwrócenie uwagi na fakt, że finanse behawioralne nie są jednolitą i pełną teorią mogącą automatycznie zamienić istniejącą obecnie teorię finansów.

Niejednokrotnie naukowcy, nie definiując bezpośrednio pojęcia „finanse behawioralne”, zawierali w swoich pracach pewne wyjaśnienia zjawisk, metodologii czy założeń, które warto przytoczyć ze względu na ich dosadność. Przykładem może być opublikowany w kwartalniku The American Economic Review³ artykuł Jayendu Patela, Richarda Zeckhausera oraz Darrylla Hendricksa pt. „ The Rationality Struggle: lllustrations from Financial Markeis”, który już poprzez tytuł sugeruje obiekt zainteresowań. We wstępie piszą autorzy, że „dla większości ekonomistów przedmiotem dumy jest fakt, że rynki finansowe osiągają racjonalne zagregowane efekty, pomimo nieracjonalnych zachowań niektórych uczestników, dzięki zaawansowanym graczom gotowym skapitalizować pomyłki naiwnych. Ten proces (...) obejmuje, ale nie sprowadza się wyłącznie do arbitrażu. Jak dotąd rynki finansowe były przedmiotem manii spekulacyjnych, od manii tulipanów do obligacji śmieciowych, i sporadycznych ogromnych strat wartości, takich jakie pojawiły się w październiku 1987 roku³⁶, które trudno zinterpretować jako racjonalne. Opisowa teoria podejmowania decyzji, w szczególności psychologiczna, może pomóc wyjaśnić takie anormalne makrozjawiska”³⁷.

Ciekawym może być poczynione przez Roberta J. Shillera odwołanie do metodologii naukowych. Autor stwierdza, że „w ostatnim czasie literatura z dziedziny empirycznych finansów jest analizowana w odniesieniu do leżących u jej podstaw zasad behawioralnych; zasad, które wynikają głównie z psychologii, socjologii i antropologii”³⁸. Pewnym novum jest w przytoczonej definicji zwrócenie uwagi nie tylko na aparat narzędziowy psychologii, ale także na teorie wynikające z socjologii i antropologii.

Richard Thaler i Nicholas Barberis, podsumowując swój obszerny artykuł pt. „A Survey of Behavioral Finance”, dokonują ciekawego podziału tematów, którymi zajmują się finanse behawioralne. Twierdzą, że „finanse behawioralne dowodzą, że niektóre zjawiska finansowe mogą przekonywująco być wyjaśniane poprzez wykorzystanie modeli, w których

³⁵    Słynny choćby z faktów, że w nim właśnie Merton Miller i Franco Modigliani opublikowali po raz pierwszy swoją teorię kosztu kapitału i finansów przedsiębiorstw, oraz że poprzednim redaktorem naczelnym czasopisma był Ben Bemanke.

³⁶    19 października 1987 nastąpiło gwałtowne załamanie na giełdach światowych. Indeks DJIA stracił 22,6%, indeks australijski - 41,8%. kanadyjski - 22,5%, hong-kongski - 45,8%. a brytyjski - 26,4%.

³⁷    J. Patel. R. Zeckhauser. D. Hendricks: The Rationality Stmggle: lllustrations from Financial Markets. The American Economic Review, Vol. 81. No. 2, 1991

³⁸    R. J. Shiller: Humań Behavior..., op. cit.

15