1492316658

2. Walory przyrodnicze

2.1. Wprowadzenie

Kraków leży na pograniczu trzech dużych jednostek morfostrukturalnych: Wyżyny Krakowskiej, Pogórza Karpackiego i Kotliny Sandomierskiej, dzięki czemu mamy do czynienia ze stosunkowo dużym zróżnicowaniem fizyczno - geograficznym obszaru miasta. Na podstawie budowy geologicznej, rzeźby, stosunków klimatycznych, wodnych i glebowych wyróżnia się w Krakowie pięć jednostek geomorfologicznych:

-    Pradolinę Wisły, w której leży zasadnicza część miasta,

-    Skłon Wyżyny Małopolskiej - w mieście obejmuje on jego północną krawędź,

-Zrąb Sowińca (355 m n.p.m.), położony między doliną Wisły a doliną Rudawy,

-    Izolowane Zręby Bramy Krakowskiej, obejmujące w Krakowie: Zręby Kostrza, Pychowic, Twardowskiego, Wawelu i Krzemionki,

-    Wysoczyzna Krakowska - obejmuje południowo-zachodnią część miasta, a jej krajobraz kształtują Pagóry: Skotnickie, Kobierzyński i Łagiewnicki oraz Garb Kobierzyński.

Ze względu na usytuowanie miasta, w znacznej mierze w inwersyjnej dolinie Wisły otoczonej wzniesieniami, w mieście panują niekorzystne warunki klimatyczne, powodowane słabą wymianą powietrza między miastem a jego otoczeniem. Tę sytuację zaostrza wprowadzanie wysokiej zabudowy na obszarach istotnych dla przewietrzania miasta. Zabudowywane są również tereny otwarte w mieście, które w dawnych planach zagospodarowania przestrzennego włączane były do systemu zieleni miasta.

W rezultacie obecnie w Krakowie nie ma prawidłowego systemu zieleni, a dominują oderwane, izolowane od siebie powierzchnie i obiekty. Brakuje też między nimi łączników o charakterze ciągów zielonych lub korytarzy ekologicznych.

W rozwoju Krakowa - obok ukształtowania terenu - istotną rolę odegrały złożone stosunki hydrologiczne. Obok Wisły pełniącej dawniej funkcje obronne, komunikacyjne i zaopatrzenia w wodę, rozległe były obszary podmokłe i rozlewiska powodziowe. W celu uzyskania terenów pod zabudowę podejmowano różnego typu prace regulacyjne i osuszające. Obecną sieć hydrograficzną tworzy Wisła z dopływami prawobrzeżnymi. Kraków zaopatrywany jest w wodę w 97% z ujęć powierzchniowych z Raby, Rudawy, Dłubni i Sanki oraz w 3% z ujęć wód gruntowych (Mistrzejowice). Do 1988 r. działało ujęcie na Wiśle na Bielanach. Wody powierzchniowe są w Krakowie wykorzystywane dla celów rekreacji w znikomym stopniu.

Pierwotnie istniejące w obecnych granicach miasta, zróżnicowanie siedlisk i zbiorowisk roślinnych uległo stopniowym przekształceniom w wyniku synantropizacji szaty roślinnej oraz procesów urbanizacji. Najlepiej zachowana jest roślinność w krainie geobotanicznej Wyżyny Krakowsko-Wieluńskiej, a najgorzej w krainie Kotliny Sandomierskiej. Na obszarze dzisiejszego Krakowa lasy zachowały się jako niewielkie powierzchnie o drzewostanach przekształconych, głównie na terenach o najniższej bonitacji siedliskowej. Pozostałością naturalnej roślinności leśnej jest Las Wolski, gdzie zachował się jeszcze naturalny układ kompleksów zbiorowisk ciepłych zarośli i muraw na zboczach południowych (w Przegorzałach i u stóp Klasztoru na Bielanach), wysokich grądów, zasiedlających lessowe zbocza, wąwozów i debrzy, buczyn na skalistych zboczach północnych (w okolicach Panieńskich Skał) i acidofilnych borów mieszanych na wierzchowinach (Komaś, Medwecka-Komaś 1974). Drugim, większym zespołem jest las i zarośla na Grodzisku w Tyńcu. Inne pozostałości lasów naturalnych to: resztki łęgu wierzbowo - topolowego nad Wilgą, powyżej Dębnik, łęg wiązowy nad Wisłą w Mogile i

16