Motywacja to coś, co pobudza organizm do działania, co nadaje mu kierunek. Inaczej mówiąc, to zespól procedur, których zastosowanie wywołuje, podtrzymuje i ukierunkowuje zachowanie pracowników w firmie. Poznanie potrzeb pracownika nie jest proste w małych i średnich firmach praktyka poznawania tych potrzeb rozpoczyna się na etapie doboru pracowników na dane stanowisko. W świadomości społecznej upowszechnione jest przekonanie: wyższa płaca powoduje automatycznie lepsząpracę. Jednak z różnych wypow iedzi menedżerów wynika, że ta zależność potwierdza się, ale tylko w określonej grupie pracowników. Otóż ci, którzy mają niskie kwalifikacje, liczne rodziny i małe zarobki traktują plącę jako zachętę do lepszej pracy. Natomiast pracownicy o wysokich kwalifikacjach, posiadający status samodzielnych, specjalistów, często zajmujący kierownicze stanowiska, choć cenią sobie zarobki, to w ich świadomości nie pełnią one funkcji motywacyjnej. Pracownik przyzwyczaja się do pobieranej pensji, nie zauważa, że otrzymywana płaca powinna wyzwalać lepszą pracę. Można powiedzieć, że system wynagrodzeń w firmie tylko przez pewien, raczej krótki, czas pełni funkcję motywacyjną, potem należy wprowadzić pozapłacowe sposoby motywacji1.
W praktyce zarządzania place w firmach wzmacniane są nagrodami. Tym ostatnim właśnie przypisuje się funkcję stymulującą zachowania pracowników.2 Uważa się, że pracownik jest skłonny do dodatkowego wysiłku, jeżeli jest przekonany, iż jego osiągnięcia zaw odowe będą zauważane, oceniane i odpowiednio wy nagradzane.
Znawcy systemów nagradzania podkreślają, że spełnią one pokładane w nich nadzieje wówczas, gdy:
1. Będą zaspokajały nie tylko podstawowe, ale i wyższe potrzeby nagradzanego.
2. Wielkość otrzymanej nagrody będzie budziła uznanie w środowisku pracownika.
3. Pracownik będzie miał poczucie, że nagroda, jaką otrzymał właśnie jemu się należała oraz iż nie będzie powodem konfliktu ze współpracownikami.
4. Rodzaj nagrody jest pożądany przez nagrodzonego.3
W. Bańka, op. cit.
R. W. Gryfin, Podstawy zarządzania organizacjami, PWE. Warszawa 1996.
W. Bańka, op. cit.