1531834919

nagana, groźba zwolnienia. Jej oddziaływanie na podwładnego jest tym skuteczniejsze, w im większym stopniu odbywa się w zgodzie z określonymi zasadami.

Dobór odpowiedniego systemu motywowania wymaga od przełożonych zarówno trafnego wyboru narzędzi motywowania, jak i znajomości osobowości i postaw pracowniczych oraz - szerzej - właściwej wiedzy o człowieku i grupach społecznych i, na koniec, znajomości ekonomicznej problematyki organizacji. Ponadto, w procesie motywacji nie wykorzystuje się wszystkich dostępnych narzędzi motywowania, a jedynie wybrane. Działają one na zasadzie wzajemnego wspierania, uzupełniania, dając skuteczniejsze efekty aniżeli każde z nich osobno.

W literaturze przedmiotu prezentowana jest charakterystyka wielu narzędzi, możliwych do wykorzystania przy tworzeniu systemów motywacyjnych. Na potrzeby niniejszego opracowania przyjęto najbardziej popularną, ale również i najbardziej czytelną klasyfikację, zgodnie z którą narzędzia motywowania podzielić można na trzy podstawowe grupy:

•    przymusu,

•    zachęty,

•    perswazji [2, s. 276-298].

Narzędzia przymusu zmuszają pracownika do narzuconych zachowań. Pobudzają do działania poprzez stworzenie zagrożenia np. utraty części wynagrodzenia w przypadku nie wykonania określonego zadania. Są to: zakazy, nakazy, polecenia, zalecenia, normy, regulaminy, instrukcje oraz przepisy kodeksu pracy. W warunkach, które dyktują szybkość działania i wykluczają uzgadnianie, narzędzia przymusu są efektywną formą motywowania. Jednakże przyjmuje się, że w większości przypadków takie motywowanie jest nieskuteczne. Pracownik wkłada bowiem w wykonywanie zadań minimum wysiłku - tylko tyle, aby uniknąć kary. Nie angażuje swojego potencjału intelektualnego do realizacji celów organizacji, w której pracuje. Ponadto, motywowanie przez przymus nie sprzyja efektywności pracy, pociąga za sobą wysokie koszty oraz konieczność nadzorowania realizowanych zadań. Z drugiej zaś strony dla przełożonego jest łatwe i wygodne, ponieważ nie wymaga od motywującego żadnych kwalifikacji i umiejętności zarządzania potencjałem ludzkim.

Narzędzia zachęty stanowią najliczniejszą grupę narzędzi motywowania. Oddziałują na ludzi według pewnego schematu: jeżeli pracownik będzie realizował określone zadania, to otrzyma nagrodę. Ich działanie polega na zainteresowaniu pracownika realizacją celów organizacji przy jednoczesnym zaspokajaniu jego własnych potrzeb. Podzielić je można na dwie grupy: materialne i niematerialne. Narzędzia materialne zaspokajają większość potrzeb ludzkich m.in.: potrzeby fizyczne, bezpieczeństwa, szacunku, uznania. Są to zarówno narzędzia finansowe: płaca zasadnicza, premia, dodatek funkcyjny, dodatek stażowy, nagroda jubileuszowa, jak i pozafinansowe: bony zakupowe, karnety na basen, bilety do kina

86