1629289810

1. Kim jest pilot wycieczek, czy mógłbyś zdefiniować pojęcie?
2.	Dlaczego zdecydowałeś się wybrać ten zawód? Kiedy to się stało?
3.	Co daje ci ten zawód/ plusy i minusy takiej pacy?
4.	Sukcesy i porażki / co jest dla ciebie sukcesem? Jakiem miałeś porażki? Co na to szef?
5.	Jakie role spełniasz podczas swojej pracy? Czym się dokładnie zajmujesz? Co robisz?
6.	Kto jest twoim przełożonym, jakie masz z nim relacje?
7.	Z kim współpracujesz i na jakich płaszczyznach?
8.	Jak wygląda twoje życie codzienne, poza pracą?
9.	Czy chciałbyś zmienić swój zawód, czy zostać przy nim jeszcze na dłużej?
10.	Jakie kraje udało ci się zwiedzić/ Ciekawe, śmieszne bądź smutne historie?

Tabela 2. Przykładowe pytania badawcze.

Źródło: opracowanie w łasne na podstawie zebranych materiałów.

Lista przykładowych pytań badawczych stanowiła niekwestionowana podporę w trudnych chwilach kiedy brakowało tematów, kiedy dopadał stres lub kiedy zwyczajnie rozmowa się nie kleiła. Dość często podczas prowadzenia takich badań można natknąć się na tzw. trudnych rozmówców (Kostera, 2003). Takie osoby dość trudno nakłonić do rozmowy otwartej i swobodnej - czego wymagają badania antropologiczne. Jednakże piloci wycieczek byli w większości bardzo rozmowni i jednocześnie otwarci i serdecznie, wobec czego rzadko trafiali się tacy rozmówcy i tylko niekiedy sięgałam do tej „ściągi”.¹ Częściej jednak byli zainteresowani i mocno poruszeni dziedziną moich badań. Odnosiłam wrażenie, że czują się dumni z tego, że ktoś pisze o ich zawodzie i koniecznie chcieli poznać cel i słuszność moich badań. Większość rozmów rozpoczynała się więc dłuższym wstępem i opowieścią czego dotyczy praca oraz jaką metodologię w niej stosuję i dlaczego. Analizując literaturę przedmiotu podczas prowadzonych badań, znalazłam cytat, który wyjaśnia podobne zachowania i pokazuje, że dla badacza społecznego takie przypadki nie powinny być nowością i zaskoczeniem:

Nawiązując bezpośredni formalny kontakt z ludźmi, których chcesz badać, będziesz musiał wyjaśniać im jakoś cel swoich badań [...]. Mówiąc im, jaki jest pełny cel badań, możesz całkowicie wykluczyć ich współpracę lub znacząco wpłynąć na ich zachowanie. Jednak

19

1

Na przykład w momencie rozmowy z pilotką, która z zawodu była od 20 lat dziennikarką i obserwowała mnie pod kątem mojego przygotowania do wywiadu (których miała już za sobą zapewne setki, jak nie tysiące). Analizowała moje zapiski, sprzęt - czyli dyktafon, poprawiała zadawane pytania, uważając że są niekonkretne, a odpowiadała krótko, często jednym słowem, skupiając się zupełnie nie na tym o czym mówi, a na tym jaka jest wokół tego otoczka. Wywiad zaliczyłam do bardzo nieudanych, jednak dziś wiem że było to bardzo dobre doświadczenie i nauka dla mnie - młodego badacza.