1800320353

I. FILOZOFICZNE I METODOLOGICZNE ZAGADNIENIA NAUK O BEZPIECZEŃSTWIE

FILOZOFICZNE UMOCOWANIE ZASADY,,ODPOWIEDZIALNOŚCI ZA OCHRONĘ" („R2P") W KSZTAŁTOWANIU WSPÓŁCZESNEGO BEZPIECZEŃSTWA

Janusz Świniarski

Wojskowa Akademia Techniczna

Streszczenie. Opracowanie prezentuje filozoficzne umocowanie zasady „odpowiedzialności za ochronę” określanej w literaturze i współczesnej refleksji angielskim określeniem responsibility to protect lub „RtoP”, albo „R2P”. Ten nowy problem aksjologiczny, skłaniający do wyróżnienia, obok tradycyjnego już prawa do wojny (ius ad bellum) wskazującego „sprawiedliwe jej przyczyny”, prawa wojennego i humanitarnego (ius in bello) określającego dopuszczalne sposoby jej prowadzenia, (ius post bellum) wskazującego na „sprawiedliwe” jej kończenie, także nowego prawa i zwyczaju międzynarodowego, a mianowicie prawa do antywojny (w pojęciu Tofflerowskim) lub „wojny uprzedzającej”. Podstawy tego prawa do antywojny czy też odpowiedzialnej ochrony, prewencji lub interwencji stara się budować doktryna Responsibility to Protect. Doktryna opracowana w roku 2001, przedstawiona przez Komisję Interwencji i Suwerenności Państw (ICISS) - powołaną przez rząd kanadyjski w sprawie reagowania na masowe naruszenia praw człowieka i rozprzestrzenianie się tzw. konfliktów niestrukturalizowanych, jest w formie rozbudowanej obecną doktryną ONZ. Zdaniem autora w zasadzie „odpowiedzialności za interwencję” („R2P”) znaleźć można reperkusje starych unormowań prawa do wojny, prawa w wojnie i prawa po wojnie, a nawet ich nowoczesne ukonkretnienia.

1. Odpowiedzialność, jej umocowanie i rozwój znaczenia

Tradycyjnie i słownikowo odpowiedzialność jest odnoszona do ponoszenia etycznych i moralnych lub prawnych konsekwencji za czyny swoje lub innych. Ponoszenie tych konsekwencji za zachowanie swoje lub innych uznawane jest za obowiązek przyjęty dobrowolnie lub wymuszany, a polegający na tym, że dba się o kogoś lub o coś. Dbanie to miewa motywacje postępowania zgodnego z własnym sumieniem czy wręcz własną naturą - jak chciał ojciec etyki, Sokrates - i wtedy