1864814928

2.3. Inne metody pomiaru twardości

Udamość tworzyw sztucznych mierzy się głównie na aparacie Dynastat. Metodę tę opisuje norma PN-C-89028:1968. Zasada tego pomiaru jest analogiczna jak w metodzie Charpy^!ego, odróżnia się jednak przede wszystkim sposobem mocowania próbki. Próbka (stosuje się alternatywnie próbki z karbem lub bez) zamocowana jest jednostronnie w pozycji pionowej. Przebieg pomiaru polega na dynamicznym złamaniu próbki bijakiem uderzającym w swobodny koniec próbki. Uderzenie winno nastąpić - odwrotnie niż przy metodzie Charpy’ego - w ścianę próbki, na której został wykonany karb. Odczyt wartości pracy zużytej na złamanie próbki odczytuje się na skali aparatu.

Metodą bardzo podobną, jeżeli chodzi zarówno o zastosowanie do tworzyw sztucznych jak i kinetykę, do metody Dynastat jest metoda Izoda opisana w normie PN-EN ISO 180:2004. Obie te metody rozróżnia tylko sposób jednostronnego mocowania pionow o ustawionej próbki. Przedstaw iono to na rys. 19.2.

Należy podkreślić, że wszystkie trzy metody, Charpy^!ego, Dynastat i Izoda, mimo wielu podobieństw i analogii dają wyniki nieporównywalne i nieprzeliczalne.

3.    MATERIAŁY I URZĄDZENIA

Miot Charpy ’ego, suwmiarka, mikroskop stereoskopowy, próbki udamościowe, zestaw^: norm: PN-EN ISO 148-1:2010, PN-C-89028:1968, PN-EN ISO 180:2004.

4.    PRZEBIEG ĆWICZENIA

W ramach ćwiczenia należy:

1)    sprawdzić geometrię dostarczonych do badań próbek udamościowych,

2)    wykonać próbę udamości badanych próbek sposobem Charpy’ego,

3)    ocenić przełom na mikroskopie stereoskopowym.

5.    WYTYCZNE DO OPRACOWANIA SPRAWOZDANIA

Sprawozdanie winno zawierać:

1)    krótkie przedstaw ienie zasady próby udamości sposobem Charpy'ego,

2)    protokół wg PN-EN ISO 148-1:2010 próby udamości sposobem Charpy’ego,

3)    wnioski dotyczące stosowanych metod badań i ich porównanie.

6. LITERATURA

[1]    Norma PN-EN ISO 148-1:2010 Metale - Próba udamości sposobem Charpy'ego - Metoda badania.

[2]    Norma PN-C-89028:1968 Tworzywa sztuczne - Oznaczanie udamości za pomocą aparatu - typ Dynastat.

[3]    Norma PN-EN ISO 180:2004 Tworzywa sztuczne - Oznaczanie udamości metodą Izoda.

[5] Katarzyński S., Kocańda S., Zakrzewski M., Badania własności mechanicznych metali, WNT,

Warszawa 1969.

Rys. 19.2. Mocowanie próbek przy pomiarze twardości metodą Dynastat (a) i metodą Izolda (b): 1 - badana póbka, 2 - uchwyt mocujący próbkę.