1899518939

42

FRANCISZKA GRYFICKA

kolwiek miejscu wargę grzbietową z drugiego zarodka, to ta druga wszczepiona warga grzbietowa spowoduje, że obok normalnego systemu nerwowego będzie się rozwijać drugi system nerwowy lub też powstanie podwójny zarodek. Zaczęto badać, jaki jest mechanizm działania organizatorów. Okazało się, że podobnie jek warga grzbietowa działa szereg innych tkanek, nawet martwych oraz szereg substancji chemicznych. Wpływ jakiegoś czynnika wywołujący powstawanie nowego dodatkowego zarodka czy określonego narządu nazwano indukcją embriolog i c z n ą, a czynnik nazwano induktorem. Aby indukcja mogła mieć miejsce, muszą być odpowiednio wrażliwe komórki na działanie induktora, muszą być one kompetentne, muszą mieć po prostu zdolność odbioru tej indukcji. Im zarodek jest mniej zróżnicowany, tym kompetencja komórek zarodkowych jest większa. Im później w czasie rozwoju wszczepiona jest warga grzbietowa, ^jym mniej może indukować, indukuje wtedy nie cały wtórny zarodek, lecz tylko system nerwowy lub jakaś jego część.

Jaki jest mechanizm indukcji, w tei chwili właściwie nie wiadomo. Prawdopodobnie indukcja odbywa się przez wydzielanie pewnych substancji przez komórki organizatora, które powodują przekształcanie się komórek pozostających z nim w bezpośrednim kontakcie. Potwierdzają to badania z pierwiastkami radioaktywnymi. Hodowano zarodki żab w środowisku zawierającym fosfor radioaktywny P³². Fosfor ten wbudowywał się w różne składniki komórek zarodka. Z zarodka takiego wycinano wargę grzbietową i wszczepiano ją do zarodka hodowanego w normalnych warunkach. Warga grzbietowa indukowała powstawanie wtórnego zarodka, w którego komórkach wykazano obecność radioaktywnego fosforu, nie było go natomiast w komórkach normalnego zarodka. Jakie to są substancje, które wydziela warga grzbietowa, a które przechodzą do innych komórek, jęszcze dokładnie nie wiadomo. Jak już zaznaczano, rozwój i wyodrębnianie się narządów u załóg i c z n ą, a czynnik nazwano induktorem. Aby indukcja pierwotna, indukcja wargi grzbietowej powoduje powstawanie struny grzbietowej i cewki nerwowej. Indukcje wtórne czy drugorzędne są to indukcje, na skutek których z zawiązków systemów różnicują się poszczególne narządy. Klasycznie cytowanym przykładem indukcji wtórnej jest indukowanie tworzenia się soczewki oka przez pęcherzyk oczny mózgu. Soczewka oka rozwija się z naskórka, wtedy gdy oddzielający się od zawiązka mózgu pęcherzyk oczny, stanowiący zawiązek siatkówki oka, zetknie się bezpośrednio ze skórą. Jeżeli pęcherzyk oczny wytnie się i wszczepi bezpośrednio pod naskórek zarodka, można w dowolnym miejscu