1941127214

189

MATERIAŁY

mediów z zupełnie innej perspektywy. To właśnie w Zwitku Radzieckim, a później w Rosji, miały miejsce największe i najgwałtowniejsze przemiany społeczne, polityczne, ekonomiczne i również obyczajowe. Można się więc spodziewać, że w tekstach Żurnalistiki znajdziemy echo rewolucyjnych zmian w rosyjskich mediach i w samej Rosji. Porównanie zawartości obu czasopism ujawni różnice i podobieństwa między nimi. W ostatniej części artykułu omówione zostaną wyniki tej analizy. Wtedy też ostatecznej weryfikacji poddane zostaną tezy przedstawione na początku pracy. Wyciągnięte wnioski pozwolą na komentarz.

Publikacja, będąc częścią szerszego opracowania, przedstawiała tylko najważniejsze i — zdaniem autora — najciekawsze z analizowanych zagadnień i procesów.

Tezy

Analiza JoC i WMU-Z miała wykazać, czy słuszne są refleksje dotyczące omawianego okresu. Jak się ma rzeczywistość do spostrzeżeń poczynionych podczas wyrywkowej lektury poszczególnych publikacji z tego piętnastolecia?

•    Zmiany historyczne, zapoczątkowane pieriestrojką w 1985 roku, miały dużo większy wpływ na poglądy naukowców z Uniwersytetu Łomonosowa niż nowe technologie. Rozpad starego systemu pozbawił media ich służebnej funkcji wobec ideologii i partii. Nowe środowisko, w jakim przyszło działać mediom, powinno wpływać na tematykę opracowań i sposób jej traktowania.

•    W analizowanym okresie nie zmieniły się preferencje badaczy do zajmowania się poszczególnymi elementami komunikowania. Nadal jest duże zainteresowanie nadawcą, zarówno bezpośrednim twórcą komunikatu, jak i dysponentem (mimo jego zmiany). Dużo uwagi poświęca się też samemu przekazowi. W Związku Radzieckim priorytet miało zawsze dobro społeczeństwa jako całości. W badaniach nad mediami wyrażało się to między innymi brakiem zainteresowania komunikowaniem indywidualnym i grupowym, a przewagą badań dotyczących odbiorcy masowego.

•    Podobnie jak w dekadach poprzednich, z mediów największe zainteresowanie okazywano czasopismom i dziennikom. Niewielki wzrost zaciekawienia nowymi technikami przekazu informacji nasuwa przypuszczenie o przywiązaniu odbiorców do słowa drukowanego, które ma zapewne większy auto rytet niż inne media. Ponadto stosunkowo łatwiej bada się media drukowane.

• Spośród głównych orientacji naukowych wzrosło znaczenie szkoły empiry-czno-funkcjonalnej, przede wszystkim za sprawą procedury badawczej opartej na metodach eksperymentalnych i statystycznych. O wzroście zainteresowania metodami ilościowymi w badaniach świadczyć będzie zamieranie tradycji marksistowskiej (ekonomii politycznej), opartej głównie na spekulacji. Malejące znaczenie doktryny ekonomii politycznej uwidoczni także uniezależnienie mediów od sfery polityki.