1999020479

(3) GROGKAKIA NA ŁOTWIE 1 LITWIE 183

ziora okolic Rygi, Lubań, Użmajty w Kurlandii oraz szereg drobniejszych, z których największą głębokość 33 m ma jez. Raipalu. Zarys stosunków hydrologicznych Dźwiny oraz innych rzek łotewskich zawdzięczamy S t a k 1 e m u, kierownikowi Biura Hydrograficznego a podział Łotwy na regiony geograficzne przeprowadził Ramans na podstawie hipsometrii i geologii, wykazując wpływ* tych czynników na rozmieszczenie ludności oraz rozwój rolnictwa. Zainteresowanie geografią jest duże, o czym świadczą liczne wydawnictwa popularne i znaczna liczba studentów, studiujących ten przedmiot (30 osób rocznie), choć niski poziom zamożności i brak sił nauczycielskich w* szkołach powodują, że studia, łączone z pracą zarobkowy trwają długo a absolwenci tylko wyjątkowo poświęcają się pracy naukowej.

Na Litwie rozwój geografii przedstawia się mniej wyraźnie. O ile Ryga była już przed wojną dużym miastem i mimo przewagi elementów* obcych wśród warstw wykształconych posiadała również pewną liczbę inteligencji łotewskiej, to Kowno awansowało na stolicę z małego miasta gubeinialnego, nie posiadało przy tym nigdy silnego elementu litewskiego, bo i dziś jeszcze Polacy i Żydzi stanowią bardzo poważny procent ludności. Utworzony w r. 1922 w Kownie uniwersytet musiał walczyć z jeszcze większymi trudnościami niż uniwersytet ryski. Katedrę geografii zajmuje tu od r. 1925 prof. K. Pakśtas, reprezentujący kierunek antropogeograficzny i opisowy, choć zajmował się również klimatologią i pomiarami batymetrycznymi jezior. Geologię i mineralogię wykładał do niedawna tylko prof. M. K a v e c k i s (Kawecki); obecnie objął on kierownictwo Instytutu Mineralogicznego a Instytut Geologiczny prowadzi doc. D a 1 i n k e v i ć i u s (Dalinkiewicz), pracujący nad formacjami starszymi, podczas gdy czwartorzędem zajmuje się jego asystent Pa kuc kas. Instytutem Geofizycznym kieruje wybitny hydrograf prof. K o 1 u p a i 1 a. Zaopatrzenie instytutów w przyrządy i książki jest słabe, warunki lokalowe również niedostateczne. Skromne muzeum przyrodnicze przy uniwersytecie posiada niewielki dział geologiczny i mineralogiczny, zorganizowany przez prof. Kaweckiego, z interesującym zbiorem odłamków meteorytów.

Publikowanie prac naukowych natrafia na trudności. Wydawany przez uniwersytet rocznik nie może pomieścić wszystkich rozpraw i przyczynków, wobec czego staraniem grupy profesorów wydziału matematyczno-przyrodniczego wydawane jest czasopismo ogólno-przyrod-nicze „Kosmos”, zamieszczające również artykuły z zakresu fizjografii Litwy. M. in. rocznik XV poświęcony był specjalnie geografii, geologii i hydrografii. W roku 1934 powstało Litewskie Towarzystwo Geograficzne (p. „Przegl. Geogr.”, t. XV, str. 181), które korzysta z gościnności na łamach „Kosmosu”. Podobnie jak na Łotwie — istnieją tu państwowe urzędy meteorologiczny, hydrograficzny i statystyczny, podczas gdy badaniami geologicznymi zajmują się tylko pracownicy naukowi uniwersytetu. Oddział topograficzny Sztabu Generalnego wydał mapę Litwy w skali 1 : 400000, natomiast prace nad mapami w skali 1 : 100000 i 1 :200000 są dopiero w toku.