Magazyn6801

124

EUROPA

tem stanowią w Polsce 9,7%, na Litwie 7,3%. w Czechosłowacji i na Węgrzech po 5,9%, na Łotwie 5,2%, w Rumunji 5%, w Austrji 2,9%, w Wolnem Mieście Gdańsku 2,4%, w Holandji 1,7%, w Grecji 1,2%, w Bułgarji 0,9%, w Niemczech 0,7%, w Anglji 0,6%, w Szwajcarji, Jugosławji i Estonji po 0,5%. Mahometanie są bardzo liczni na południowo-wschodnich krańcach Rosji europejskiej, od Kamy po Krym, oraz są dużą większością w Turcji europejskiej; poza tem stanowią 68,6% w Al-banji, I4>4% w Bułgarji, 11,2% w Jugosławji, 2% w Grecji i 1,4% w Rumunji. Nieco pogan jeszcze się zachowało wśród zacofanych plemion na północnych i wschodnich rubieżach Rosji europejskiej.

E. jest cywilizacyjnie młodszą od Azji Przedniej. Podczas gdy cywilizacje Ela-mu, Sumiru i Akkadu około r. 5000 przed Chrystusem już istniały, w Europie pierwsze ognisko cywilizacyjne powstało na Krecie dopiero ok. r. 3000 przed Chr. dzięki immigrantom z Azji Mniejszej. Dopiero po dalszych dwóch tysiącoleciach, dzięki rozkwitowi kultury greckiej (kultury narodu żeglarsko-kupieckiego, nieustannie zasilanej i odświeżanej przez wymianę krwi i myśli prawie z wszystkiemi ludami, mie-szkającemi dokoła brzegów morza Śródziemnego), E. sięgnęła po pierwszeństwo cywilizacyjne nad światem.

E. zachodnia i środkowa należy obecnie obok Chin i Indyj do najgęściej zaludnionych obszarów na kuli ziemskiej. Ku wschodowi oraz ku skrajnej północy gęstość zaludnienia E. słabnie.

6. Stosunki gospodarcze. Co się tyczy zasobów gospodarczych E. współczesnej, to lasy na zachodzie E. w całych krajach są tak dalece przetrzebione, że koniecznością stało się ponowne zalesianie gorszych gruntów. Tak jest w Wolnej Irlandji (lasy — 1,4% obszaru państwa), w Anglji, w Holandji. Dużo lasów zachowało się natomiast na północo-wschodzie E.: w Szwecji północnej, w Finlandji (lasy produkcyjne — 58% państwa), w Rosji północnej; to samo widzimy w krajach górskich (Austrja 38%, tuż obok nizinne Węgry 12%).

Ziemie orne zajmują na Węgrzech nizinnych a ciepłych 60%, w Polsce 49%, w Nor-wegji mroźnej a skalistej 1%. Głownem zbożem jest żyto w Polsce, Wielkorosji i krajach sąsiednich (przeciętny roczny zbiór żyta na całym obszarze Z. S. S. R.

224 miljonów q, w Niemczech 78, w Polsce 65, w Czechosłowacji 18), owies na północnych krańcach Europy zachodniej i środkowej (Irlandja, Szkocja, Norweg ja, Szwecja), pszenica na południu i zachodzie (Ukraina, Włochy, Hiszpanja, Francja, An-glja właściwa; przeciętny roczny zbiór pszenicy na całym obszarze Z. S. S. R. 252 mi-ljony q, we Francji 83, we Włoszech 69, w Niemczech 46, w Hiszpanji 42, w Rumunji 28, w Jugosławji 22, na Węgrzech 21, w Polsce 20, w Czechosłowacji 15). Jęczmień sięga w Rosji dalej na północ od innych zbóż. Kukurydza zadomowiła się na południu (Rumunja, Jugosławja, Włochy, Węgry). Ryżu uprawia się nieco we Włoszech, więcej się sprowadza z południo-wschodu Azji. Ziemniaków uprawia się stosunkowo najwięcej w Polsce, bardzo dużo też w Niemczech i Rosji, mało na południu (przeciętny roczny zbiór ziemniaków na całym obszarze Z. S. S. R. 478 miljonów q, w Niemczech 458, w Polsce 307, we Francji 154, w Czechosłowacji 91, w Anglji 50). Strefa wielkiej uprawy buraków cukrowych sięga od Francji północnej poprzez Belgję, Holandję, Niemcy, Czechosłowację i Polskę w głąb Ukrainy; także Włochy północne i północna część wyżyny hiszpańskiej biorą udział w tej uprawie, w najnowszym czasie zaś udało się Anglikom wyhodować odmianę dojrzewającą w chłodnem lecie Anglji właściwej (przeciętny roczny zbiór buraków cukrowych w Niemczech 106 miljonów q, w Z. S. S. R. 102, we Francji 82, w Czechosłowacji 46, w Polsce 29, w Anglji 29, we Włoszech 26, w Hiszpanji 22, w Holandji 17, w Belgji 17). Warzywnictwo wszędzie w E. istnieje, ubożeje jednak ku północy oraz ku wschodowi, gdy naod-wrót niektóre krainy na południowych krańcach Europy, tudzież na skrajnym zachodzie (Bretanja francuska) bogacą się wywozem wczesnych jarzyn. Także Afryka północna (Egipt, Algerja) wywozi jarzyny do E. Sadownictwo na północ od 6o° znika; zastępuje je tam zbieranie jagód masowo rosnących. Im dalej na południe, tem liczniejsze gatunki owoców dojrzewają w sadach; kraje płd.-europejskie (Włochy, Hiszpanja, Grecja) mają monopol produkcji niektórych owoców, w całej Europie spożywanych (pomarańcze, cytryny, mandarynki, figi, migdały). Niektóre inne gatunki (ba nany, daktyle) sprowadza się z poza Europy. Produkcja dobrych gatunków wino-